HADİSTE METİN TENKİDİ METODLARI
Misfir B. Gurmullah Ed-Dümeyni
Çeviren: Prof. Dr. İlyas Çelebi - Yard.Doç.Dr. Adil Bebek - A.Yücel
ÖNSÖZ
I- Sünnetin Tedvini
II- Lafzan Ve Manen Rivayet
III- Hadis Uydurma Faaliyeti
A. Hadis Uydurma Faaliyetinin Başlaması:
B. Hadis Uydurma Sebepleri
a. Siyasî Fırkalar
b. İslâm Düşmanlığı
c. Irk, Dil, Mezhep Ve Bölge Tarafgirliği
d. Kıssacılık Ve Vaaz
e. İdarecilere Güzel Görünüp Şahsî Menfaat Temin Etme Düşüncesi
IV- Son Asırlarda Hadislerin Sahih Ve Zayıf Olduğuna Hükmetmek
V- Sened-Metin İlişki
1- SAHABEYE GÖRE METİN TENKİDİ ÖLÇÜLERİ
Sahabenin Metin Tenkidi Hususundaki Ölçüleri:
I. Sünnetin Kur'an'a Arzı
1- Boşanmış Kadının Nafakası
2- Ölen Kimsenin, Yakınlarının Ağlaması Sebebiyle Azap Görmesi
3- Zina Çocuğunun Üç Şerliden Biri Olması
4- Hz. Peygamber'in Allah'ı görmesi
5- Üç Şeyde Uğursuzluk Olması
6- Mut'a Nikâhı
7- Ehli Eşeklerin Etinin Yenilmesi
8- Yırtıcı Kuşların Etinin Yenilmesi
9- Zifaftan Önce Kocası Ölen Kadının Mehri
II. Sünnetin Sünnete Arzı
1. Sünneti İlgili Olana Sorma ve Yaptığı Açıklamayı Kabul Etme
a. Oruçlunun Cünüp Olarak Sabahlaması
b. İnzal Olmayan Cinsî Münasebetten Dolayı Guslün Gerekmesi
c. Saç Örgülerinin Çözülmesi
d. Farz Tavafı Yaptıktan Sonra Âdet Gören Kadının Ülkesine Dönmesi
e. İhrama Giren ve İhramdan Çıkan Kimsenin Koku Sürmesi
2. İhtilaflı İki Hadisten Birinin Başka Rivayetlerle Desteklenmesi
a. Cenazeye Katılmak
b. Kocası Ölen Hamile Kadının İddeti
c. Üç Defa İzin İsteme
3. Rivayete Konu Olan Olayı Yaşayan Kişinin Görüşünü Tercih Etme
a. Hacda Önceden Kurban Gönderen Kişiye Kurbanı Kesilinceye Kadar Haram Olan Hususlar
b. Kadın, Köpek veya Eşeğin Namaz Kılanın Önünden Geçmesi
c. İhramlı Kimsenin Nikâhlanması
4. Olayın Birkaç Defa Meydana Gelmesi
III. Sünnetin Akla Arzı
a. Ateşte Pişen Bir Şeyi Yiyip İçmekten Dolayı Abdest Alınması
b. Cenazeyi Taşımaktan Dolayı Abdest Alınması
c. Uykudan Uyanan Kişinin Elini Kaba Sokmadan Önce Yıkaması
Sahabenin Hadisleri Tenkit ve Sıhhatlerini Araştırmalarına Örnekler
1. Kendi Anlayışlarına Göre Hadisin Metninde Bulunan Tuhaflık Dolayısı İle Hz. Peygamber'e İsnadını Araştırma
a. "Lâ İlahe İllallah" Diyen Kişiye Cehennemin Haram Olması
b. Günahlardan Arınma
2. İhtilaflı Hadisleri Birbiriyle Uzlaştırma, Çeşitli Vakalara Ve Her Birinin Zamanının Diğerinden Ayrı Olduğuna Hamletme Teşebbüsü
3. Bazı Konularda İki Tarafın Da Üzerinde İttifak Ettiği Bir Hükme Varmamaları
a. Küçük Abdestte Kıbleye Dönmek
b. Cünüplükten Dolayı Teyemmüm Etme
c. Peşin Mübadele Faizi
d. Toprağı Kiraya Verme
a. Şiir Ezberlenmesi
b. Hz. Peygamber'in Yaptığı Umrelerin Sayısı
c. Kişinin Ölüm Anındaki Elbisesi İle Dirîltileceği
2- MUHADDISLERE GÖRE METİN TENKİDİ ÖLÇÜLERİ
I. Sünnetin Kur'an'a Arzı
II. Sünnetin Değişik Rivayetlerinin Birbirine Arzı
1. İdrac
İdracın Tespitindeki Zorluklar
2. Iztırab
3. Kalb
4. Tashif ve Tahrif
5. Güvenilir Kavinin Ziyadesi
III. Sünnetin Sünnete Arz!
IV. Hadis Metninin Tarihî Bilgilere Arzı
V. Hadisin Lafzı Ve Mânasının Bozuk Olması
VI. Hadisin Dinî Esas Ve Kesin Kaidelere Aykırı Olması
VII. Hadisin Münker Veya Muhal Bir Şeyi İçermesi
Şüpheler ve Cevaplar
3- FAKIHLERE GÖRE METİN TENKİDİ ÖLÇÜLERİ
Sünnetin Kur'an Karşısındaki Yeri
Haber-i Vahid
Tarifi
Haber-i vahidin bilgi ifade etmesi ve delil olarak kullanılması
Haber-i Vahid ile İstidlalde Bulunanların Delilleri
Ravide Bulunması Gereken Şartlar
I. Sünnetin Kur'an'a Arzı
1. Hanefîlere Göre Sünnetin Kur'an'a Arzı
2. Şafiî'ye Göre Sünnetin Kur'an'a Arzı
3. Mâlik'e Göre Sünnetin Kur'an'a Arzı
4. Sünnetin Kur'an'a Arzı İle İlgili Farklı Görüşlerin Değerlendirilmesi
a. Âm-Hâs
Am:
Ammın Hükmü:
b. Mutlak ve Mukayyed
Mutlak ve Mukayyedin Durumları:
Mutlakın Takyid Edilmesinin Şartı:
c. Nesih
Kur'an'ın Sünnet ile Neshi:
Sünnetin Kur'an ile Neshi:
d. Nassa Ziyade
Fatiha Okuma ve Mihrin En Azı ile İlgili Hadislerin Karşılaştırılması:
Namazda Ta'dil-i Erkân ve Cariyenin İddetinin İki Hayız Olmasına Dair Hadislerin Karşılaştırılması:
Namazda Ta'dil-i Erkân
Şira ile Abdest Alma Hadisiyle Celde ve Sürgün Cezasını Bir Arada Verme Hadisinin Karşılaştırılması:
II. Sünnetin Sünnete Arzı
Âm ve Hâs
Mutlak ve Mukayyed
Nesih
III. Sünnetin İcmaa Arzı
Medinelilerin İcmaı:
Mâlikîlerin Medinelilerin İcmaının Hüccet Olduğuna Dair Delilleri
Delillerin Tartışılması:
Mâlikîlerin Medinelilerin Amelini Esas Alarak Haberi Vahid Olan Hadisi Reddetmelerinin Tartışılması:
Medinelilerin İcmaının Dayanağı
IV. Sünnetin Sahabe Uygulamasına Arzı
Fakihlerin Sahabe Uygulamasını Delil Olarak Kullanmaları
Hanefîlerin Bu Konudaki Görüşlerinin Tartışılması
1. Ölçülerinin Tartışılması:
2. Bu Örnekler Üzerindeki Tartışma:
Bu Konuda Hanefîlerin Tenkidi
V. Sünnetin Kıyasa Arzı
1. Hanefîlerin Bu Ölçüye Bakışı
2. Kıyası Haber-i Vahide Tercih Edenlerin Delilleri
3. Bu Konudaki Delillerin Tartışılması
4. Mâlikîler ve Haber-i Vahidin Kıyasa Arzı
VI. Sünnetin Genel Esaslara Arzı
VII. Haberi Vahidin İnsanların Sıkça Karşılaştıkları Hususlara Arzı
SONUÇ
BİBLİYOGRAFYA ve İNDEKS
BİBLİYOGRAFYA
Yorum Gönder