Azat Edilmesi Vacip Olan Kölelerin Yerine Azat Edilebilenler

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla

 6. Azat Edilmesi Vacip Olan Kölelerin Yerine Azat Edilebilenler

2267. Ömer b. el-Hakem (radıyallahü anh) şöyle dedi: Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'a gelerek şöyle dedim:

« Ya Resûlallah! Cariyem koyunlarımı güderdi. Yanıma geldiğinde, koyunlardan biri kaybolmuştu. Bu koyunu cariyeme sordum. O da: «Onu kurt yedi» dedi. Koyunu kurdun yemesine üzüldüm. Ben de bir insanım, onun yüzüne bir tokat vurdum. Benim sadece bir cariyem var. Onu azat edecek miyim?» Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), Cariyeme:

«Allah (celle celâlüh) nerede?» dedi. Cariye:

« Gökte» Gökte demekle, cariye Allah'ın varlığını ve yüceliğini ifade etmek istemiştir. diye cevap verdi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

« Ben kimim?» diye sordu. Cariye:

« Sen Allah'ın Resulüsün» dedi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

« Onu azat et» buyurdu. Şafiî, Risale, no: 242.

2268. Utbe b. Mesud'un torunu Ubeydullah b. Abdullah (radıyallahü anh)' dan: Ensardan bir adam siyahı (Habeşli) cariyesini Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'a getirerek şöyle dedi:

« Ya Resûlallah! Benim bir mü'mine cariyem var, Eğer cariyemin imanlı olduğu kanaatinde isen onu azat edeceğim.» Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) cariyeme:

« Allah'tan başka tanrı olmadığına şahadet ediyor musun?» diye sordu. O da:

« Evet» dedi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

« Muhammed'in Allah'ın Resulü olduğuna şahadet ediyor musun?» diye sordu. O da:

« Evet» dedi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem):

« Öldükten sonra dirilmeye yakînen inanıyor musun?» diye sordu. Cariyem:

« Evet» diye cevap verdi. Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem): « Onu azat et» buyurdu. İbn Abdilber der ki; Dış görünüşüyle mürseldir. Ama, muttasıl oluşa yorulabilir. Çünkü Ubeydullah, bir grup sahabeyi görmüştür. Zurkanî der ki: Yukarıdaki görüş, tartışmaya açık. Çünkü, böyle olsaydı, asla mürsel hadis bulunmazdı. Belki de Ubeydullah’ın bir grup sahabeyi görmesinden, bu hadisi Rivâyet edenleri kastetmiştir

2269. el-Makburi şöyle dedi: Ebû Hüreyre (radıyallahü anh)'ye «Bir köle azat etmesi gereken bir adam, zina neticesi doğan bir çocuğu azat etse caiz olur mu?» diye soruldu. Ebû Hüreyre de:

« Evet bu kafi gelir» dedi.

2270. İmâm-ı Mâlik'e şöyle Rivâyet edildi: Ensardan Fedâle b. Ubeyd (radıyallahü anh) Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'in ashabındandı. Ona: «Bir köle azat etmesi gereken bir şahıs, zinadan doğan bir çocuğu azat etse caiz midir?» diye soruldu. O da:

« Evet, caizdir» diye cevap verdi.

٦ - باب مَا يَجُوزُ مِنَ الْعِتْقِ فِي الرِّقَابِ الْوَاجِبَةِ

٢٢٦٧ - حَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنْ هِلاَلِ بْنِ أُسَامَةَ، عَنْ عَطَاءِ بْنِ يَسَارٍ، عَنْ عُمَرَ بْنِ الْحَكَمِ^(٢٦٨) أَنَّهُ قَالَ : أَتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم فَقُلْتُ : يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ جَارِيَةً لِي كَانَتْ تَرْعَى غَنَماً لِي، فَجِئْتُهَا وَقَدْ فُقِدَتْ شَاةٌ مِنَ الْغَنَمِ، فَسَأَلْتُهَا عَنْهَا فَقَالَتْ : أَكَلَهَا الذِّئْبُ، فَأَسِفْتُ عَلَيْهَا، وَكُنْتُ مِنْ بَنِي آدَمَ فَلَطَمْتُ وَجْهَهَا، وَعَلَىيَ رَقَبَةٌ، أَفَأُعْتِقُهَا ؟ فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم : ( أَيْنَ اللَّهُ ؟). فَقَالَتْ : فِي السَّمَاءِ. فَقَالَ : (مَنْ أَنَا ؟). فَقَالَتْ : أَنْتَ رَسُولُ اللَّهِ. فَقَالَ : رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم : ( أَعْتِقْهَا )^(٢٦٩).

٢٢٦٨ - وَحَدَّثَنِي مَالِكٌ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، عَنْ عُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُتْبَةَ بْنِ مَسْعُودٍ : أَنَّ رَجُلاً مِنَ الأَنْصَارِ جَاءَ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم بِجَارِيَةٍ لَهُ سَوْدَاءَ، فَقَالَ : يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّ عَلَيَّ رَقَبَةً مُؤْمِنَةً، فَإِنْ كُنْتَ تَرَاهَا مُؤْمِنَةً أُعْتِقُهَا. فَقَالَ لَهَا رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم : ( أَتَشْهَدِينَ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ ؟). قَالَتْ : نَعَمْ. قَالَ : ( أَتَشْهَدِينَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ ؟)  قَالَتْ : نَعَمْ. قَالَ : ( أَتُوقِنِينَ بِالْبَعْثِ بَعْدَ الْمَوْتِ ). قَالَتْ : نَعَمْ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم  : ( أَعْتِقْهَا )^(٢٧٠).

٢٢٦٩ - وَحَدَّثَنِي مَالِكٌ، أَنَّهُ بَلَغَهُ عَنِ الْمَقْبُرِيِّ أَنَّهُ قَالَ : سُئِلَ أَبُو هُرَيْرَةَ عَنِ الرَّجُلِ تَكُونُ عَلَيْهِ رَقَبَةٌ هَلْ يُعْتِقُ فِيهَا ابْنَ زِناً ؟ فَقَالَ أَبُو هُرَيْرَةَ : نَعَمْ ذَلِكَ يُجْزِئهُ.

٢٢٧٠ - وَحَدَّثَنِي مَالِكٌ، أَنَّهُ بَلَغَهُ، عَنْ فَضَالَةَ بْنِ عُبَيْدٍ الأَنْصَاري وَكَانَ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم، أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الرَّجُلِ تَكُونُ عَلَيْهِ رَقَبَةٌ,  هَلْ يَجُوزُ لَهُ أَنْ يُعْتِقَ وَلَدَ زِناً ؟ قَالَ : نَعَمْ ذَلِكَ يُجْزِئُ عَنْهُ.

ITK (KÖLE AZADI) VE VELÂ KİTABI

   el-MUVATTA’