Hadis Terimleri ~ Ahberanâ Fulân Bi-Kırâ'atî Aleyhi

Ahberanâ Fulân Bi-Kırâ'atî Aleyhi

Bk. Ahberanâ fulân kırâ'aten aleyhi. “Bize falanca kimse kendisine okumak suretiyle haber verdi” manasına arz veya kırâ'at ale'ş-şeyh denilen hadîs alma metoduyla rivayet edilen hadîslerin başkalarına rivayeti sırasında isnadda kullanılan eda lafızlarındandır. Yeri geldiğinde de görüleceği gibi arz veya kırâ'at ale'ş-şeyh denilen metotla hadis rivayeti, ravinin elindeki hadisleri şeyhe ezberinden veya yazılı metinden okuması, şeyhin dinlemesiyle olur. Ravinin, başkası tarafından şeyhe okunan hadisleri dinlemesi de arz sayılır. Şeyh kendisine okunan hadisleri dinler. Dinlemesi, ezberinden veya hadislerinin yazılı olduğu kitabından takip etmesi demektir. Okunan hadislerde yanlışlık olursa düzeltir. Hadislerin böylece şeyhe okunması işi bitince rivayet tamamlanmış olur. İşte ahberanâ fulânun kırâ'aten aleyhi tabiri şeyhe okunarak, daha doğrusu onun tasvibine sunularak rivayet edilen hadislerin başkalarına rivayet edilmesi anında şeyhin isnadında yer alan lafızlardan biridir. Hadisciler arasında arz veya kira'at denilen yolla rivayet edilen hadislerin başkalarına rivayet edilişi sırasında kullanılan lafızlarda birlik yoktur. Bazıları bu yolla rivayette semi'tu, haddesenâ ve ahberanâ lafızlarının kullanılmasını caiz görürlerse de bazıları görmezler. Ahberanâ (veya haddesenâ) fulânun kırâ'aten aleyhi tabirini arz usulüyle alınan hadislerin rivayetinde eda lafzı olarak kullanmayı tercih edenler, bu tabirin şeyhin ravi tarafından okunan hadisleri dinleyip tasvip ettiğini ve hadisin bu yolla alınmış olduğunu belirttiğine kani olanlardır. Onlara göre diğer tabirler bu hususu ifade etmezler. Söz gelimi semi'tu, hadisin şeyh tarafından okunup ravi tarafından dinlenerek rivayet edildiğini gösterir. Oysa arz metoduyla rivayette durum tam aksinedir ve hadis ravi tarafından okunup şeyh tarafından dinlenerek alınmaktadır. Bu itibarla semâ' ile arz arasında fark vardır. Bu farkı belirtmek isteyen hadisciler rivayetlerinde ahberanâ (veya haddesenâ) fulânun kırâ'aten aleyhi eda lafzını kullanmışlardır. Ahberanâ fulânun bi'1-kırâ'ati aleyhi veya ahberanâ fulânun bi-kırâatî aleyhi lafızları da aynı yerde aynı manaya kullanılır. Ahberanâ yerine tekil zamiriyle ahberanî denildiği de olur. Eğer ravi, hadisi başkası tarafından şeyhe okunurken dinleyerek rivayet etmişse bu eda lafzına ve ene esme'u lafızlarını ekler.