Hadis Terimleri ~ Sad-Ha

Sad-Ha

“Sad” ve “ha” harflerinden meydana gelen bu işaretin muhaddisler arasında belli bir okunuş şekli yoktur. Bazı hadisciler tarafından tashih, bazıları tarafından da bir isnaddan diğerine geçişte tahvil işareti olarak kullanılmıştır. Nitekim İbnu's-Salâh, sad-hanın üç ayrı yerde kullanıldığını kaydetmiştir. Bunlardan ilki lahakın bittiği yerdir. Bazı hadis yazanlar burada bu iki harfle birlikte harflerini de yazmışlardır. İkincisi, tashih işareti olarak ibarenin üzerine veya yanına konur. Bu maksatla yazıldığında ancak rivayet ve mana yönünden sahih rivayetler üzerine yazılır. Şu da var ki, üzerine sad-ha yazılmış rivayetlerin şüpheli ve tarüşılabilir tarafları var demektir. Üzerine veya yanına bu harflerin konulması, bunlardan gafil olunmadığını, bu yönüyle zabtedildiğini ve o vecih üzere sahih olduğunun bilindiğinin belirtilmesi içindir. Üçüncüsü ise bir isnaddan diğerine geçişte tahvil işareti olarak kullanılan “ha” harfi yerine iki isnad arasına yazılır. İbnu's-Salâh'a göre iki isnad arasına “ha” harfi yerine sad-ha hafflerinin yazılması arada isnadın düştüğü zannına meydan vermemek, ikinci isnadın birinci üzerine binerek ikisinin bir isnad haline geldiği vehmine engel olmak itibariyle daha uygundur.