Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

 12. Sulh

3596- Ebû Hureyre'den rivâyet olunduğuna göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:

" Müslümanlar arasında sulh caizdir."

Ahmed (b. Abdulvahid ed-Dımışkî bu hadise) ilâve (olarak şu cümleyi de rivâyet) etmiştir:

" Ancak bir haramı helâl kılan ya da bir helâli haram kılan sulh müstesnadır." Süleyman b. Dâvûd da (bu hadise) ilâve (olarak şu cümleyi rivâyet) etmiştir:

" Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem); Müslümanlar şartları üzerindedirler buyurdu."

Tirmizî, ahkâm 17; İbn Mâce, ahkâm 23; Ahmed b. Hanbel, II, 366.

3597- Kâ'b b. Mâlik'in haber verdiğine göre;

Kendisi, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) zamanında, İbn Ebî Hadred'de olan alacağını, (ondan) mescidde sert bir şekilde istemiş, ikisinin sesleri de evinde bulunan Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) işitecek kadar yükselmiş. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onlar(ın yanın)a çıkmak isteyip odasının (önünde gerili bulunan) perdesini açarak Kâ'b b. Mâlik'e;

" Ey Kâ'b!" diye seslenmiş. (O da), " Buyur Ya Resûlallah" diye cevap verince, ona " alacağının yarısını düş" diye eliyle işaret etmiş. Kâ'b da:

" Ey Allah'ın Rasûlu, (bu tavsiyeyi derhal) yerine getiriyorum" diye cevap vermiş.

Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (borçluya dönerek):

" Kalk, (kalan) borcunu (derhal) öde" buyurmuştur.

Buharî, salât 71, 83, husûmât 4, sulh 14; Müslim, müsâkât 20; Nesâî, kudât 20; İbn Mâce, sadakat 18; Dârimî, büyü 49; Ahmed b. Hanbel, VI, 390.

١٢ - باب فِي الصُّلْحِ

٣٥٩٦ - حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ الْمَهْرِيُّ، أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنِي سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ، ح وَحَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الْوَاحِدِ الدِّمَشْقِيُّ، حَدَّثَنَا مَرْوَانُ، - يَعْنِي ابْنَ مُحَمَّدٍ - حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ، أَوْ عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ مُحَمَّدٍ - شَكَّ الشَّيْخُ - عَنْ كَثِيرِ بْنِ زَيْدٍ، عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ رَبَاحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم ‏(‏ الصُّلْحُ جَائِزٌ بَيْنَ الْمُسْلِمِينَ ‏) . زَادَ أَحْمَدُ ‏(‏ إِلاَّ صُلْحًا أَحَلَّ حَرَامًا أَوْ حَرَّمَ حَلاَلاً ‏) . وَزَادَ سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم ‏(‏ الْمُسْلِمُونَ عَلَى شُرُوطِهِمْ ‏)‏ ‏.‏

٣٥٩٧ - حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ، حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنِي يُونُسُ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، أَخْبَرَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ، أَخْبَرَهُ أَنَّهُ، تَقَاضَى ابْنَ أَبِي حَدْرَدٍ دَيْنًا كَانَ لَهُ عَلَيْهِ فِي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم فِي الْمَسْجِدِ فَارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمَا حَتَّى سَمِعَهُمَا رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم وَهُوَ فِي بَيْتِهِ فَخَرَجَ إِلَيْهِمَا رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم حَتَّى كَشَفَ سِجْفَ حُجْرَتِهِ وَنَادَى كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ فَقَالَ ‏(‏ يَا كَعْبُ ‏) . فَقَالَ لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ . فَأَشَارَ لَهُ بِيَدِهِ أَنْ ضَعِ الشَّطْرَ مِنْ دَيْنِكَ قَالَ كَعْبٌ قَدْ فَعَلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ النَّبِيُّ صلّى اللّه عليه وسلّم ‏(‏ قُمْ فَاقْضِهِ ‏)‏ ‏.‏

 11. Hâkimin Hüküm Verirken İctihadda Bulunması

3594- Hıms halkından ve Muaz b. Cebel (radıyallahü anh)'in arkadaşlarından (olan) bir takım insanlardan rivâyet olunduğuna göre;

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Muaz'ı Yemen'e göndermek istediği zaman ona şöyle sormuştur:

" Bir dava ile karşılaşırsan nasıl hüküm vereceksin?"

Muaz da şöyle cevap vermiştir:

Allahın Kitabıyla hüküm vereceğim. " Allah'ın kitabında (bir hüküm) bulamazsan?

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın sünnetiyle.

" Ya Resûlallah'ın sünnetinde ve Allah'ın Kitabında da (bir hüküm) bulamazsan?"

Kendi görüşümle ictihad ederim, (hüküm vermekten) geri dönmem.

Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (Muaz'ın) göğsüne vurarak:

" Allah Rasûlünün elçisini Allah Rasûlü'nün arzusuna (muvafık hareket etmeye) muvaffak kılan Allah'a hamdolsun" demiştir.

Tirmizî, ahkâm 3; Ahmed b. Hanbel, V, 230, 236. 242.

3595- Muaz b. Cebel’den, diğer bir rivâyete göre de; Hazret-i Peygamber onu Yemen'e göndereceği zaman- (aralarında geçen konuşmayı anlatırken) bir önceki hadisin manasını zikretmiştir.

١١ - باب اجْتِهَادِ الرَّأْىِ فِي الْقَضَاءِ

٣٥٩٤ - حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ، عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ أَبِي عَوْنٍ، عَنِ الْحَارِثِ بْنِ عَمْرِو بْنِ أَخِي الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ، عَنْ أُنَاسٍ، مِنْ أَهْلِ حِمْصَ مِنْ أَصْحَابِ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم لَمَّا أَرَادَ أَنْ يَبْعَثَ مُعَاذًا إِلَى الْيَمَنِ قَالَ ‏(‏ كَيْفَ تَقْضِي إِذَا عَرَضَ لَكَ قَضَاءٌ ‏) . قَالَ أَقْضِي بِكِتَابِ اللَّهِ . قَالَ ‏(‏ فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فِي كِتَابِ اللَّهِ ‏) . قَالَ فَبِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم . قَالَ ‏(‏ فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فِي سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم وَلاَ فِي كِتَابِ اللَّهِ ‏) . قَالَ أَجْتَهِدُ رَأْيِي وَلاَ آلُو . فَضَرَبَ رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم صَدْرَهُ وَقَالَ ‏(‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَفَّقَ رَسُولَ رَسُولِ اللَّهِ لِمَا يُرْضِي رَسُولَ اللَّهِ ‏)‏ ‏.‏

٣٥٩٥ - حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ شُعْبَةَ، حَدَّثَنِي أَبُو عَوْنٍ، عَنِ الْحَارِثِ بْنِ عَمْرٍو، عَنْ نَاسٍ، مِنْ أَصْحَابِ مُعَاذٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم لَمَّا بَعَثَهُ إِلَى الْيَمَنِ فَذَكَرَ مَعْنَاهُ ‏.‏

 10. Hâkimin Müslümanların İdare Ve Himayesi Altında Yaşaman Gayri Müslimlerin Davasına Bakması

3592- İbn Abbâs'tan, şöyle dediği rivâyet olunmuştur:

" Sana gelirlerse ister aralarında hükmet, ister onlara yüz çevir" Mâide, (5) 42. (âyeti kerimesi) neshedilmiştir. (Çünkü Yüce Allah daha sonra indirdiği başka bir âyet-i kerimesinde):

" Ve aralarında Allah'ın indirdiği ile hükmet" buyurmuştur. Mâide, (5) 49.

3593- İbn Abbâs'tan rivâyet olunmuştur; dedi ki:

" Sana gelirlerse, ister aralarında hüküm ver ister onlardan yüz çevir" Mâide, (5) 42. âyet(i ile) bunun devamı (olan), " Ve eğer hüküm verirsen aralarında adaletle hüküm ver. Çünkü Allah adalet yapanı sever." âyet(i) indiği sırada Nadîr oğullan Kureyzâ oğullarından (birini) öldürdüklerinde (onlara) diyetin yarısını öderlerdi. (Fakat) Kureyza oğullan Nadîr oğullarından (birini) öldürdüler mi (onlara) tam diyet öderlerdi. (Bu âyetlerin inmesi üzerine) Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem), onların arasında adaletle hüküm verme esasını getirdi.

Ahmed b. Hanbel, I, 363.

١٠ - باب الْحُكْمِ بَيْنَ أَهْلِ الذِّمَّةِ

٣٥٩٢ - حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمَرْوَزِيُّ، حَدَّثَنِي عَلِيُّ بْنُ حُسَيْنٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ يَزِيدَ النَّحْوِيِّ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ ‏{‏ فَإِنْ جَاءُوكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ ‏}‏ فَنُسِخَتْ قَالَ ‏{‏ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِمَا أَنْزَلَ اللَّهُ ‏}‏ ‏.‏

٣٥٩٣ - حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدٍ النُّفَيْلِيُّ، حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ سَلَمَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ دَاوُدَ بْنِ الْحُصَيْنِ، عَنْ عِكْرِمَةَ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ، قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الآيَةُ ‏{‏ فَإِنْ جَاءُوكَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ أَوْ أَعْرِضْ عَنْهُمْ ‏}‏ ‏{‏ وَإِنْ حَكَمْتَ فَاحْكُمْ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ ‏}‏ الآيَةَ قَالَ كَانَ بَنُو النَّضِيرِ إِذَا قَتَلُوا مِنْ بَنِي قُرَيْظَةَ أَدَّوْا نِصْفَ الدِّيَةِ وَإِذَا قَتَلَ بَنُو قُرَيْظَةَ مِنْ بَنِي النَّضِيرِ أَدَّوْا إِلَيْهِمُ الدِّيَةَ كَامِلَةً فَسَوَّى رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم بَيْنَهُمْ ‏.‏