Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

 13. Şahitlik

3598- Zeyd b. Hâlid el-Cühenî (radıyallahü anh), Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın şöyle buyurduğunu haber vermiştir:

" Size şahitlerin en hayırlısını haber vereyim mi? (Kendisinden şahitlik etmesi) istenmeden önce şahitlik (görev)ini (yerine) getiren -ya da gördüğünü haber veren- kimsedir."

(Ravi) Abdullah b. Ebî Bekir, (babasının bu son iki cümleden) hangisini rivâyet ettiğinde şüphe etmiştir.

Ebû Dâvûd dedi ki: (Metinde geçen’'şahitlik etmesi kendisinden istenmeden önce şahitlik görevini yerine getiren kimse" sözünü) Mâlik, " (Taraflardan) lehine yarayacak kimsenin bilme(yip de kendisinin bil) diği bir delili (kendiliğinden) haber vermesidir" diye açıkladı. el-Hemedâni (bu cümleyi), " Bu delili sultana iletir" diye açıkladı. İbn Şerh ise, " Bu delili hâkimlere getirir" diye açıkladı.

Hamedânî'nin hadisinde " ahbere" (haber verdi) sözü vardır. İbn Şerh de, (Abdurrahman b. Ebî Ömer'den) " İbn Ebî Ömer" diye bahsetmiş, (fakat Adurrahman kelimesini) zikretmemiştir.

Müslim, akdiye 19; Tirmizî, şehadât 1; İbn Mâce, ahkâm 28; Muvatta, akdiye 3; Ahmed b. Hanbel, I, 18, IV, 115, 117, V, 192, 193.

١٣ - باب فِي الشَّهَادَاتِ

٣٥٩٨ - حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ سَعِيدٍ الْهَمْدَانِيُّ، وَأَحْمَدُ بْنُ السَّرْحِ، قَالاَ أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنِي مَالِكُ بْنُ أَنَسٍ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي بَكْرٍ، أَنَّ أَبَاهُ، أَخْبَرَهُ أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَمْرِو بْنِ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ أَخْبَرَهُ أَنَّ عَبْدَ الرَّحْمَنِ بْنَ أَبِي عَمْرَةَ الأَنْصَارِيَّ أَخْبَرَهُ أَنَّ زَيْدَ بْنَ خَالِدٍ الْجُهَنِيَّ أَخْبَرَهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم قَالَ ‏(‏ أَلاَ أُخْبِرُكُمْ بِخَيْرِ الشُّهَدَاءِ الَّذِي يَأْتِي بِشَهَادَتِهِ أَوْ يُخْبِرُ بِشَهَادَتِهِ قَبْلَ أَنْ يُسْأَلَهَا ‏) . شَكَّ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ أَبِي بَكْرٍ أَيَّتَهُمَا قَالَ . قَالَ أَبُو دَاوُدَ قَالَ مَالِكٌ الَّذِي يُخْبِرُ بِشَهَادَتِهِ وَلاَ يَعْلَمُ بِهَا الَّذِي هِيَ لَهُ . قَالَ الْهَمْدَانِيُّ وَيَرْفَعُهَا إِلَى السُّلْطَانِ . قَالَ ابْنُ السَّرْحِ أَوْ يَأْتِي بِهَا الإِمَامَ . وَالإِخْبَارُ فِي حَدِيثِ الْهَمْدَانِيِّ . قَالَ ابْنُ السَّرْحِ ابْنَ أَبِي عَمْرَةَ . لَمْ يَقُلْ عَبْدَ الرَّحْمَنِ ‏.‏

 12. Sulh

3596- Ebû Hureyre'den rivâyet olunduğuna göre Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:

" Müslümanlar arasında sulh caizdir."

Ahmed (b. Abdulvahid ed-Dımışkî bu hadise) ilâve (olarak şu cümleyi de rivâyet) etmiştir:

" Ancak bir haramı helâl kılan ya da bir helâli haram kılan sulh müstesnadır." Süleyman b. Dâvûd da (bu hadise) ilâve (olarak şu cümleyi rivâyet) etmiştir:

" Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem); Müslümanlar şartları üzerindedirler buyurdu."

Tirmizî, ahkâm 17; İbn Mâce, ahkâm 23; Ahmed b. Hanbel, II, 366.

3597- Kâ'b b. Mâlik'in haber verdiğine göre;

Kendisi, Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) zamanında, İbn Ebî Hadred'de olan alacağını, (ondan) mescidde sert bir şekilde istemiş, ikisinin sesleri de evinde bulunan Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) işitecek kadar yükselmiş. Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) onlar(ın yanın)a çıkmak isteyip odasının (önünde gerili bulunan) perdesini açarak Kâ'b b. Mâlik'e;

" Ey Kâ'b!" diye seslenmiş. (O da), " Buyur Ya Resûlallah" diye cevap verince, ona " alacağının yarısını düş" diye eliyle işaret etmiş. Kâ'b da:

" Ey Allah'ın Rasûlu, (bu tavsiyeyi derhal) yerine getiriyorum" diye cevap vermiş.

Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (borçluya dönerek):

" Kalk, (kalan) borcunu (derhal) öde" buyurmuştur.

Buharî, salât 71, 83, husûmât 4, sulh 14; Müslim, müsâkât 20; Nesâî, kudât 20; İbn Mâce, sadakat 18; Dârimî, büyü 49; Ahmed b. Hanbel, VI, 390.

١٢ - باب فِي الصُّلْحِ

٣٥٩٦ - حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ الْمَهْرِيُّ، أَخْبَرَنَا ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنِي سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ، ح وَحَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ الْوَاحِدِ الدِّمَشْقِيُّ، حَدَّثَنَا مَرْوَانُ، - يَعْنِي ابْنَ مُحَمَّدٍ - حَدَّثَنَا سُلَيْمَانُ بْنُ بِلاَلٍ، أَوْ عَبْدُ الْعَزِيزِ بْنُ مُحَمَّدٍ - شَكَّ الشَّيْخُ - عَنْ كَثِيرِ بْنِ زَيْدٍ، عَنِ الْوَلِيدِ بْنِ رَبَاحٍ، عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ، قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم ‏(‏ الصُّلْحُ جَائِزٌ بَيْنَ الْمُسْلِمِينَ ‏) . زَادَ أَحْمَدُ ‏(‏ إِلاَّ صُلْحًا أَحَلَّ حَرَامًا أَوْ حَرَّمَ حَلاَلاً ‏) . وَزَادَ سُلَيْمَانُ بْنُ دَاوُدَ وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم ‏(‏ الْمُسْلِمُونَ عَلَى شُرُوطِهِمْ ‏)‏ ‏.‏

٣٥٩٧ - حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ صَالِحٍ، حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْبٍ، أَخْبَرَنِي يُونُسُ، عَنِ ابْنِ شِهَابٍ، أَخْبَرَنِي عَبْدُ اللَّهِ بْنُ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ، أَنَّ كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ، أَخْبَرَهُ أَنَّهُ، تَقَاضَى ابْنَ أَبِي حَدْرَدٍ دَيْنًا كَانَ لَهُ عَلَيْهِ فِي عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم فِي الْمَسْجِدِ فَارْتَفَعَتْ أَصْوَاتُهُمَا حَتَّى سَمِعَهُمَا رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم وَهُوَ فِي بَيْتِهِ فَخَرَجَ إِلَيْهِمَا رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم حَتَّى كَشَفَ سِجْفَ حُجْرَتِهِ وَنَادَى كَعْبَ بْنَ مَالِكٍ فَقَالَ ‏(‏ يَا كَعْبُ ‏) . فَقَالَ لَبَّيْكَ يَا رَسُولَ اللَّهِ . فَأَشَارَ لَهُ بِيَدِهِ أَنْ ضَعِ الشَّطْرَ مِنْ دَيْنِكَ قَالَ كَعْبٌ قَدْ فَعَلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ . قَالَ النَّبِيُّ صلّى اللّه عليه وسلّم ‏(‏ قُمْ فَاقْضِهِ ‏)‏ ‏.‏

 11. Hâkimin Hüküm Verirken İctihadda Bulunması

3594- Hıms halkından ve Muaz b. Cebel (radıyallahü anh)'in arkadaşlarından (olan) bir takım insanlardan rivâyet olunduğuna göre;

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) Muaz'ı Yemen'e göndermek istediği zaman ona şöyle sormuştur:

" Bir dava ile karşılaşırsan nasıl hüküm vereceksin?"

Muaz da şöyle cevap vermiştir:

Allahın Kitabıyla hüküm vereceğim. " Allah'ın kitabında (bir hüküm) bulamazsan?

Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem)'ın sünnetiyle.

" Ya Resûlallah'ın sünnetinde ve Allah'ın Kitabında da (bir hüküm) bulamazsan?"

Kendi görüşümle ictihad ederim, (hüküm vermekten) geri dönmem.

Bunun üzerine Resûlüllah (sallallahü aleyhi ve sellem) (Muaz'ın) göğsüne vurarak:

" Allah Rasûlünün elçisini Allah Rasûlü'nün arzusuna (muvafık hareket etmeye) muvaffak kılan Allah'a hamdolsun" demiştir.

Tirmizî, ahkâm 3; Ahmed b. Hanbel, V, 230, 236. 242.

3595- Muaz b. Cebel’den, diğer bir rivâyete göre de; Hazret-i Peygamber onu Yemen'e göndereceği zaman- (aralarında geçen konuşmayı anlatırken) bir önceki hadisin manasını zikretmiştir.

١١ - باب اجْتِهَادِ الرَّأْىِ فِي الْقَضَاءِ

٣٥٩٤ - حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ عُمَرَ، عَنْ شُعْبَةَ، عَنْ أَبِي عَوْنٍ، عَنِ الْحَارِثِ بْنِ عَمْرِو بْنِ أَخِي الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ، عَنْ أُنَاسٍ، مِنْ أَهْلِ حِمْصَ مِنْ أَصْحَابِ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم لَمَّا أَرَادَ أَنْ يَبْعَثَ مُعَاذًا إِلَى الْيَمَنِ قَالَ ‏(‏ كَيْفَ تَقْضِي إِذَا عَرَضَ لَكَ قَضَاءٌ ‏) . قَالَ أَقْضِي بِكِتَابِ اللَّهِ . قَالَ ‏(‏ فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فِي كِتَابِ اللَّهِ ‏) . قَالَ فَبِسُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم . قَالَ ‏(‏ فَإِنْ لَمْ تَجِدْ فِي سُنَّةِ رَسُولِ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم وَلاَ فِي كِتَابِ اللَّهِ ‏) . قَالَ أَجْتَهِدُ رَأْيِي وَلاَ آلُو . فَضَرَبَ رَسُولُ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم صَدْرَهُ وَقَالَ ‏(‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَفَّقَ رَسُولَ رَسُولِ اللَّهِ لِمَا يُرْضِي رَسُولَ اللَّهِ ‏)‏ ‏.‏

٣٥٩٥ - حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ، حَدَّثَنَا يَحْيَى، عَنْ شُعْبَةَ، حَدَّثَنِي أَبُو عَوْنٍ، عَنِ الْحَارِثِ بْنِ عَمْرٍو، عَنْ نَاسٍ، مِنْ أَصْحَابِ مُعَاذٍ عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلّى اللّه عليه وسلّم لَمَّا بَعَثَهُ إِلَى الْيَمَنِ فَذَكَرَ مَعْنَاهُ ‏.‏