Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

 12. Bâb—Dedenin Miras Payı Hakkında Hazret-i Ömer'in Görüşü

2970. Bize Muhammed b. Uyeyne, Ali b. Mushir'den, (O) Asım'dan, (O da) eş-Şa'bi'den (naklen) haber verdi ki, O şöyle dedi: "Gerçekten İslam (tarihinde) mirasçı kılınan ilk dede Ömer'dir!"

2971. Bize Ebu Nuaym rivâyet edip (dedi ki), bize Hasan, Asım'dan, (O da) eş-Şa'bi'den (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: İslam (tarihinde) mirasçı kılman ilk dede Ömer'dir. O (ölen toununun) malını almış da Ali ile Zeyd O'na gelip şöyle demişler: "Buna senin hakkın yok. Sen ancak iki erkek kardeşin biri gibi oldun!"

2972. Bize Ubeydullah b. Mûsa, İsa el-Hayyât'tan, (O da) eş-Şa'bî'den (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Ömer dedeyi bir ve iki erkek kardeşle paylaştırırdı. (Kardeşler) fazla olduklarında (dedenin payı üçte birden aşağı düşeceği için), ona üçte bir pay verirdi. O ona, çocukla beraber olduğunda ise altıda bir pay verirdi.

2973. Bize Müslim b. İbrahim rivâyet edip (dedi ki), bize Vuheyb rivâyet edip (dedi ki), bize Hişam b. Urve, babasından, (O da) Mervan İbnu'l-Hakem'den (naklen) rivâyet etti ki, Hazret-i Ömer İbnu'l-Hattab, yaralandığında dede hususunda Sahabilerle istişare etti ve şöyle dedi: "Doğrusu ben dede hakkında bir görüş açıklamıştım. Şimdi siz eğer ona uymayı uygun görürseniz, ona uyunuz!" O zaman Hazret-i Osman da O'na şöyle karşılık verdi: "Eğer biz senin görüşüne uyarsak, şüphe yok ki, o doğrudur. Üstad'ın (yani Hazret-i Ebu Bekir'in) görüşüne uyarsak, o ne güzel görüşlü biri idi!"

١٢- باب قَوْلِ عُمَرَ فِى الْجَدِّ

٢٩٧٠ - أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ عَلِىِّ بْنِ مُسْهِرٍ عَنْ عَاصِمٍ عَنِ الشَّعْبِىِّ قَالَ : إِنَّ أَوَّلَ جَدٍّ وَرِثَ فِى الإِسْلاَمِ عُمَرُ.

٢٩٧١ - أَخْبَرَنَا أَبُو نُعَيْمٍ حَدَّثَنَا حَسَنٌ عَنْ عَاصِمٍ عَنِ الشَّعْبِىِّ قَالَ : أَوَّلُ جَدٍّ وَرِثَ فِى الإِسْلاَمِ عُمَرُ ، فَأَخَذَ مَالَهُ فَأَتَاهُ عَلِىٌّ وَزَيْدٌ فَقَالاَ : لَيْسَ لَكَ ذَاكَ ، إِنَّمَا أَنْتَ كَأَحَدِ الأَخَوَيْنِ.

٢٩٧٢ - أَخْبَرَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى عَنْ عِيسَى الْحَنَّاطِ عَنِ الشَّعْبِىِّ قَالَ : كَانَ عُمَرُ يُقَاسِمُ الْجَدَّ مَعَ الأَخِ وَالأَخَوَيْنِ ، فَإِذَا زَادُوا أَعْطَاهُ الثُّلُثَ ، وَكَانَ يُعْطِيهِ مَعَ الْوَلَدِ السُّدُسَ.

٢٩٧٣ - حَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ الْحَكَمِ : أَنَّ عُمَرَ بْنَ الْخَطَّابِ لَمَّا طُعِنَ اسْتَشَارَهُمْ فِى الْجَدِّ فَقَالَ : إِنِّى كُنْتُ رَأَيْتُ فِى الْجَدِّ رَأْياً ، فَإِنْ رَأَيْتُمْ أَنْ تَتَّبِعُوهُ فَاتَّبِعُوهُ. فَقَالَ لَهُ عُثْمَانُ : إِنْ نَتَّبِعْ رَأْيَكَ فَإِنَّهُ رَشَدٌ ، وَإِنْ نَتَّبِعْ رَأْىَ الشَّيْخِ فَلَنِعْمَ ذُو الرَّأْىِ كَانَ.

 11. Bâb—Dedenin Miras Payı Hakkında Hazret-i Ebu Bekir'in Görüşü

2961. Bize Müslim b. İbrahim haber verip (dedi ki), bize Vuheyb rivâyet edip (dedi ki), bize Halid, Ebu Nadra'dan, (O da) Ebu Saîd el-Hudri'den (naklen) rivâyet etti -ki, bize İkrime de rivâyet etmiştir- ki, Hazret-i Ebu Bekir es-Sıddîk (mirasçılar arasında baba bulunmadığında) dedeyi baba yerine koymuştu.

2962. Bize Muhammed b. Yusuf rivâyet edip (dedi ki), bize Süfyan, Süleyman eş-Şeybani'den, (O) Kürdûs'tan, (O) Ebu Bürde'den, (O da) Ebu Mûsa'dan (naklen) rivâyet etti ki, Hazret-i Ebu Bekir es-Sıddîk, dedeyi baba yerine koymuştu.

2963. Bize Ahmed b. Abdîllah rivâyet edip (dedi ki), bize Ebu Şihâb, eş-Şeybanî'den, (O) Ebu Bürde b. Ebi Mûsa'dan, (O) Kürdûs'tan, (O da) Ebu Mûsa'dan (naklen) rivâyet etti ki, Hazret-i Ebu Bekir, dedeyi baba yerine koymuştu.

2964. Bize el-Esved b. Amir haber verip (dedi İd), bize Şu'be, Amr b. Mürre'den, (O) Ebu Bürde'den, (O) Mervan'dan, (O da) Hazret-i Osman'dan (naklen) rivâyet etti ki, Hazret-i Ebu Bekir, dedeyi baba yerine koyardı.

2965. Bize Ubeydullah ile Muhammed b. Yusuf, İsrail'den, (O) Ebu İshak'tan, (O) Ebu Bürde'den, (O) Mervan'dan, (O da) Hazret-i Osman'dan (naklen) rivâyet etti ki, Hazret-i Ebu Bekir, dedeyi baba yerine koyardı. Bize el-Esved b. Âmir haber verip (dedi ki), bize Şu'be, Amr b. Mürre'den, (O da) Ebu Bürde'den (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Ben Medine'de Mervan İbnul-Hakem'e rastlamıştım da O, (bana) şöyle demişti: "Ebu Mûsa'nın oğlu! Dedenin sizde baba mertebesine indirilmediği, senin de (bunu) yadırgamadığın bana haber verilmedi mi, (sanıyorsun)?" (Ebu Bürde) sözüne şöyle devam etti: Ben; "sen de olsaydın yadırgamazdın" karşılığını vermiştim. O zaman O şöyle demişti: "Öyleyse ben Osman b. Affan'a şahidlik ederim ki, O Ebu Bekr'e şahidlik etmişti ki; O, altında baba bulunmadığında dedeyi baba yerine koymuştu."

2966. Bize el-Esved b. Âmir rivâyet edip dedi kî; bize Şu'be, Hâlid el-Hazzâ'dan, (O) Ebu Nadrâ ve İkrime'den, onlar da İbn Abbas'tan (naklen) haber verdiler ki, Hazret-i Ebû Bekir, dedeyi baba yerine koyardı.

2967. Bize Müslim b. İbrahim rivâyet edip (dedi ki), bize Vuheyb rivâyet edip (dedi ki), bize Eyyûb, İkrime'den, (O da) İbn Abbas'tan naklen rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Hakkında Resûlüllah’ın (sallallahü aleyhi ve sellem); "Ben birini dost edinecek olsaydım, O'nu dost edinirdim; fakat İslam kardeşliği daha üstündür!" buyurduğu kimse, -yani Hazret-i Ebû Bekir-, dedeyi baba yerine koymuştu.

2968. Bize Müslim rivâyet edip (dedi ki), bize Vuheyb rivâyet edip (dedi ki), bize Eyyûb, ibn Ebi Muleyke'den, (O da) İbnu'z-Zübeyr'den (naklen) rivâyet etti ki, Hazret-i Ebu Bekir, dedeyi baba yerine koymuştu.

2969. Bize Yezid b. Hârûn rivâyet edip (dedi ki), bize el-Eş'as, el-Hasan'dan haber verdi ki, O şöyle demiş: "Şüphesiz dede hakkındaki uygulama yapılıp geçmiş ve Ebu Bekir dedeyi baba yerine koymuştu. Fakat insanlar (daha sonra farklı görüşler) seçtiler!"

١١- باب قَوْلِ أَبِى بَكْرٍ فِى الْجَدِّ

٢٩٦١ - أَخْبَرَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا خَالِدٌ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ عَنْ أَبِى سَعِيدٍ الْخُدْرِىِّ وَعَنْ عِكْرِمَةَ : أَنَّ أَبَا بَكْرٍ الصِّدِّيقَ جَعَلَ الْجَدَّ أَباً.

٢٩٦٢ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ سُلَيْمَانَ الشَّيْبَانِىِّ عَنْ كُرْدُوسٍ عَنْ أَبِى مُوسَى عَنْ أَبِى بَكْرٍ الصِّدِّيقِ : أَنَّهُ جَعَلَ الْجَدَّ أَباً.

٢٩٦٣ - حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ حَدَّثَنَا أَبُو شِهَابٍ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنْ أَبِى بُرْدَةَ بْنِ أَبِى مُوسَى عَنْ كُرْدُوسٍ عَنْ أَبِى مُوسَى : أَنَّ أَبَا بَكْرٍ جَعَلَ الْجَدَّ أَباً.

٢٩٦٤ - أَخْبَرَنَا الأَسْوَدُ بْنُ عَامِرٍ حَدَّثَنَا شُعْبَةُ عَنْ عَمْرِو بْنِ مُرَّةَ عَنْ أَبِى بُرْدَةَ عَنْ مَرْوَانَ عَنْ عُثْمَانَ : أَنَّ أَبَا بَكْرٍ كَانَ يَجْعَلُ الْجَدَّ أَباً.

٢٩٦٥ - أَخْبَرَنَا عُبَيْدُ اللَّهِ بْنُ مُوسَى وَمُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ عَنْ إِسْرَائِيلَ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ أَبِى بُرْدَةَ قَالَ : لَقِيتُ مَرْوَانَ بْنَ الْحَكَمِ بِالْمَدِينَةِ فَقَالَ : يَا ابْنَ أَبِى مُوسَى أَلَمْ أُخْبَرْ أَنَّ الْجَدَّ لاَ يُنَزَّلُ فِيكُمْ مَنْزِلَةَ الأَبِ وَأَنْتَ لاَ تُنْكِرُ؟ قَالَ قُلْتُ : وَلَوْ كُنْتَ أَنْتَ لَمْ تُنْكِرْ. قَالَ مَرْوَانُ : فَأَنَا أَشْهَدُ عَلَى عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانَ أَنَّهُ شَهِدَ عَلَى أَبِى بَكْرٍ أَنَّهُ جَعَلَ الْجَدَّ أَباً إِذَا لَمْ يَكُنْ دُونَهُ أَبٌ.

٢٩٦٦ - حَدَّثَنَا الأَسْوَدُ بْنُ عَامِرٍ أَخْبَرَنَا شُعْبَةُ عَنْ خَالِدٍ الْحَذَّاءِ عَنْ أَبِى نَضْرَةَ وَعَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ : أَنَّ أَبَا بَكْرٍ كَانَ يَجْعَلُ الْجَدَّ أَباً.

٢٩٦٧ - أَخْبَرَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ عَنْ عِكْرِمَةَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ : جَعَلَهُ الَّذِى قَالَ رَسُولُ اللَّهِ -صلّى اللّه عليه وسلّم- :( لَوْ كُنْتُ مُتَّخِذاً أَحَداً خَلِيلاً لاَتَّخَذْتُهُ خَلِيلاً ، وَلَكِنْ أُخُوَّةُ الإِسْلاَمِ أَفْضَلُ ). يَعْنِى أَبَا بَكْرٍ جَعَلَهُ أَباً يَعْنِى الْجَدَّ.

٢٩٦٨ - أَخْبَرَنَا مُسْلِمٌ حَدَّثَنَا وُهَيْبٌ حَدَّثَنَا أَيُّوبُ عَنِ ابْنِ أَبِى مُلَيْكَةَ عَنِ ابْنِ الزُّبَيْرِ : أَنَّ أَبَا بَكْرٍ جَعَلَ الْجَدَّ أَباً.

٢٩٦٩ - أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا الأَشْعَثُ عَنِ الْحَسَنِ قَالَ : إِنَّ الْجَدَّ قَدْ مَضَتْ سُنَّتُهُ ، وَإِنَّ أَبَا بَكْرٍ جَعَلَ الْجَدَّ أَباً ، وَلَكِنَّ النَّاسَ تَحَيَّرُوا.

 10. Bâb—Dedenin Miras Payı Hakkında

2956. Bize Yezid b. Harun haber verip (dedi ki), bize Yahya b. Saîd haber verdi ki; Hazret-i Ömer, dedenin miras (payını) yazmıştı. Sonra yaralandığında onu istetip silmiş, ardından da; "Onun hakkında ilerde kendi görüşünüzü söylersiniz" demişti.

2957. Bize Yezid haber verip (dedi ki), bize Eş'as, İbn Sîrîn'den haber verdi ki, O şöyle demiş: Ben Abide'ye; "bana dedenin (miras) durumunu anlat" dedim de O, şöyle karşılık verdi: "Ben gerçekten hafızamda dede hakkında seksen değişik hüküm saklıyorum!"

2958. Bize Ebu Ğassan haber verip (dedi ki), bize İsrail, Ebu İshak'tan, (O) Abdullah b. Amr el-Harifi'den, (O da) Hazret-i Ali'den (naklen) rivâyet etti ki, O şöyle dedi: Bir adam kendisine gelip bir miras meselesi sormuş da O; "onda dede yoksa getir, (çözeyim)! demiş.

2959.

2960. Bize Muhammed b. Yusuf rivâyet edip (dedi ki), bize Süfyan, Eyyub es-Sahtiyani'den, (O) Saîd b. Cübeyr'den, (O da) Murad kabilesinden bir adamdan (naklen) rivâyet etti ki; O, Hazret-i Ali'yi şöyle derken işitmiş: Kendini Cehennemin diplerine atma kimi sevindirirse o, (mirastaki durumları hususunda) dede ile erkek kardeşler arasında hüküm versin!"

١٠- باب الْجَدِّ

٢٩٥٦ - أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا يَحْيَى عَنْ سَعِيدٍ : أَنَّ عُمَرَ كَانَ كَتَبَ مِيرَاثَ الْجَدِّ حَتَّى إِذَا طُعِنَ دَعَا بِهِ فَمَحَاهُ ، ثُمَّ قَالَ : سَتَرَوْنَ رَأْيَكُمْ فِيهِ.

٢٩٥٧ - أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا أَشْعَثُ عَنِ ابْنِ سِيرِينَ قَالَ قُلْتُ لِعَبِيدَةَ : حَدِّثْنِى عَنِ الْجَدِّ. فَقَالَ : إِنِّى لأَحْفَظُ فِى الْجَدِّ ثَمَانِينَ قَضِيَّةً مُخْتَلِفَةً.

٢٩٥٨ - أَخْبَرَنَا أَبُو غَسَّانَ حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ عَمْرٍو الْخَارِفِىِّ عَنْ عَلِىٍّ قَالَ : أَتَاهُ رَجُلٌ فَسَأَلَهُ عَنْ فَرِيضَةٍ فَقَالَ : إِنْ لَمْ يَكُنْ فِيهَا جَدٌّ فَهَاتِهَا.

٢٩٥٩ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَبِى إِسْحَاقَ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ عَمْرٍو قَالَ : جَاءَ رَجُلٌ إِلَى عَلِىٍّ فَسَأَلَهُ عَنْ فَرِيضَةٍ فَقَالَ : إِنْ لَمْ يَكُنْ فِيهَا جَدٌّ فَهَاتِهَا.

٢٩٦٠ - أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا سُفْيَانُ عَنْ أَيُّوبَ السَّخْتِيَانِىِّ عَنْ سَعِيدِ بْنِ جُبَيْرٍ عَنْ رَجُلٍ مِنْ مُرَادٍ سَمِعَ عَلِيًّا يَقُولُ : مَنْ سَرَّهُ أَنْ يَتَقَحَّمَ جَرَاثِيمَ جَهَنَّمَ فَلْيَقْضِ بَيْنَ الْجَدِّ وَالإِخْوَةِ.