Velâ

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ

Rahmân ve Rahîm olan Allah’ın adıyla

 31. Bâb—Velâ

3065. Bize Muhammed b. İsa rivâyet edip (dedi ki), bize Saîd b. Abdirrahman rivâyet edip (dedi ki), bize Yunus, ez-Zühri'den rivâyet etti ki; O şöyle demiş: Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuş: "Mevlâ (âzâd edilmiş köle), din kardeşi ve nimettir. Onun mirasına en çok hak sahibi olan insan ise, (onu) âzâd edene en yakın olan kimsedir!"

3066. Bize Muhammed b. İsa rivâyet edip (dedi ki), bize Huşeym rivâyet edip (dedi ki), bize Mansûr, el-Hasan'dan; Muhammed b. Salim ise eş-Şa'bi'den haber verdiler ki; onlar, bir adamın köle âzâd ettiği, sonra bu köle âzâd eden efendi ile (âzâd ettiği) kölenin öldüğü ve âzâd edenin geriye babasını ve oğlunu bıraktığı mesele hakkında şöyle dediler: "(Efendinin ve âzâd ettiği kölenin) malı oğulundur!"

3067. Bize Muhammed b. İsa rivâyet edip (dedi ki), bize Abbâd, Ömer b. Âmir'den, (O) Katâde'den, (O) Saîd İbnu'l-Müseyyeb'den, (O da) Zeyd b. Sâbit'ten (naklen) rivâyet etti ki; (O'na), geriye babası ile oğlunun oğlunu bırakan adam hakkında (gelindi) de O şöyle dedi: "-Velâ hakkı (dolayısıyla gelecek miras) oğulun oğluna aittir."

3068. Bize Muhammed b. İsa rivâyet edip (dedi ki), bize Ma'mer rivâyet edip (dedi ki), bize Husayf, Ziyad b. Ebi Meryem'den (naklen) rivâyet etti ki; bir kadın bir kölesini âzâd etmiş, sonra ölmüş ve geriye oğlu ile erkek kardeşini bırakmış, ardından âzâd ettiği kölesi ölmüş. Bunun üzerine bu kadının oğlu ile kardeşi (âzâd edilen kölenin) mirası hususunda Hazret-i Peygamber'e (sallallahü aleyhi ve sellem) gelmişler. Hazret-i Peygamber (sallallahü aleyhi ve sellem) de; "Onun mirası kadının oğlunundur" buyurmuş. O zaman (kadının) kardeşi; "yâ Resûlüllah, bu (âzâd edilen köle) bir suç işleseydi (diyet ödemek) kime gerekirdi?" diye sormuş; O da, "Sana gerekirdi!" buyurmuş.

3069. Bize Muhammed İbnu's-Salt rivâyet edip (dedi ki), bize Hüşeym rivâyet edip (dedi ki), bize Muğîre haber verip dedi ki; ben İbrahim'e, bir kölesini âzâd eden bir adamın durumunu sordum. (Bu adam) sonra ölmüş, ardından azadlısı ölmüş. Bu (kölesini) âzâd eden adama da geriye babası ile oğlunu bırakmış. (İşte bunların miras durumunu sordum) da, O şöyle cevap verdi: "-Şu kadar pay babasınındır, geriye kalan ise oğlunundur!.

3070. Bize Muhammed İbnu's Salt rivâyet edip (dedi ki), bize Huşeym, Şu'be'den rivâyet etti ki; O şöyle demiş: Ben el-Hakem ile Hammâd'ı; "(yukandaki meselede mirasın tamamı) oğulundur" derlerken işittim.

٣١- باب الْوَلاَءِ

٣٠٦٥ - أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى حَدَّثَنَا سَعِيدُ بْنُ عَبْدِ الرَّحْمَنِ حَدَّثَنَا يُونُسُ عَنِ الزُّهْرِىِّ قَالَ قَالَ النَّبِىُّ -صلّى اللّه عليه وسلّم- : ( الْمَوْلَى أَخٌ فِى الدِّينِ وَنِعْمَةٌ ، أَحَقُّ النَّاسِ بِمِيرَاثِهِ أَقْرَبُهُمْ مِنَ الْمُعْتِقِ ).

٣٠٦٦ - أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ أَخْبَرَنَا مَنْصُورٌ عَنِ الْحَسَنِ وَمُحَمَّدُ بْنُ سَالِمٍ عَنِ الشَّعْبِىِّ فِى رَجُلٍ أَعْتَقَ مَمْلُوكاً ثُمَّ مَاتَ الْمَوْلَى وَالْمَمْلُوكُ وَتَرَكَ الْمُعْتِقُ أَبَاهُ وَابْنَهُ ، قَالاَ : الْمَالُ لِلاِبْنِ.

٣٠٦٧ - أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى حَدَّثَنَا عَبَّادٌ عَنْ عُمَرَ بْنِ عَامِرٍ عَنْ قَتَادَةَ عَنْ سَعِيدِ بْنِ الْمُسَيَّبِ عَنْ زَيْدِ بْنِ ثَابِتٍ فِى رَجُلٍ تَرَكَ أَبَاهُ وَابْنَ ابْنِهِ فَقَالَ : الْوَلاَءُ لاِبْنِ الاِبْنِ.

٣٠٦٨ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى حَدَّثَنَا مُعَمَّرٌ حَدَّثَنَا خُصَيْفٌ عَنْ زِيَادِ بْنِ أَبِى مَرْيَمَ : أَنَّ امْرَأَةً أَعْتَقَتْ عَبْداً لَهَا ثُمَّ تُوُفِّيَتْ وَتَرَكَتِ ابْنَهَا وَأَخَاهَا ثُمَّ تُوُفِّىَ مَوْلاَهَا ، فَأَتَى النَّبِىَّ -صلّى اللّه عليه وسلّم- ابْنُ الْمَرْأَةِ وَأَخُوهَا فِى مِيرَاثِهِ فَقَالَ النَّبِىُّ -صلّى اللّه عليه وسلّم- : ( مِيرَاثُهُ لاِبْنِ الْمَرْأَةِ ). فَقَالَ أَخُوهَا : يَا رَسُولَ اللَّهِ لَوْ أَنَّهُ جَرَّ جَرِيرَةً عَلَى مَنْ كَانَتْ؟ قَالَ :( عَلَيْكَ ).

٣٠٦٩ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّلْتِ حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ أَخْبَرَنَا مُغِيرَةُ قَالَ : سَأَلْتُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ رَجُلٍ أَعْتَقَ مَمْلُوكاً لَهُ فَمَاتَ وَمَاتَ الْمَوْلَى فَتَرَكَ الْمُعْتِقُ أَبَاهُ وَابْنَهُ ، فَقَالَ : لأَبِيهِ كَذَا وَمَا بَقِىَ فَلاِبْنِهِ.

٣٠٧٠ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الصَّلْتِ حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ عَنْ شُعْبَةَ قَالَ سَمِعْتُ الْحَكَمَ وَحَمَّاداً يَقُولاَنِ : هُوَ لِلاِبْنِ.

٣٠٧١ - أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا الأَشْعَثُ عَنِ الْحَسَنِ : أَنَّ النَّبِىَّ -صلّى اللّه عليه وسلّم- خَرَجَ إِلَى الْبَقِيعِ فَرَأَى رَجُلاً يُبَاعُ ، فَأَتَاهُ فَسَاوَمَ بِهِ ثُمَّ تَرَكَهُ ، فَرَآهُ رَجُلٌ فَاشْتَرَاهُ فَأَعْتَقَهُ ثُمَّ جَاءَ بِهِ النَّبِىَّ -صلّى اللّه عليه وسلّم- فَقَالَ : إِنِّى اشْتَرَيْتُ هَذَا فَأَعْتَقْتُهُ فَمَا تَرَى فِيهِ؟ فَقَالَ : ( هُوَ أَخُوكَ وَمَوْلاَكَ ). قَالَ : مَا تَرَى فِى صُحْبَتِهِ؟ فَقَالَ : ( إِنْ شَكَرَكَ فَهُوَ خَيْرٌ لَهُ وَشَرٌّ لَكَ ، وَإِنْ كَفَرَكَ فَهُوَ خَيْرٌ لَكَ وَشَرٌّ لَهُ ). قَالَ : مَا تَرَى فِى مَالِهِ؟ قَالَ : ( إِنْ مَاتَ وَلَمْ يَتْرُكْ عَصَبَةً فَأَنْتَ وَارِثُهُ ).

٣٠٧٢ - أَخْبَرَنَا يَزِيدُ بْنُ هَارُونَ أَخْبَرَنَا أَشْعَثُ عَنِ الْحَكَمِ وَسَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَدَّادٍ : أَنَّ ابْنَةَ حَمْزَةَ أَعْتَقَتْ عَبْداً لَهَا فَمَاتَ وَتَرَكَ ابْنَتَهُ وَمَوْلاَتَهُ بِنْتَ حَمْزَةَ ، فَقَسَمَ رَسُولُ اللَّهِ -صلّى اللّه عليه وسلّم- مِيرَاثَهُ بَيْنَ ابْنَتِهِ وَمَوْلاَتِهِ بِنْتِ حَمْزَةَ نِصْفَيْنِ.

٣٠٧٣ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ عَلِىِّ بْنِ مُسْهِرٍ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ شَمُوسَ الْكِنْدِيَّةِ قَالَتْ : قَاضَيْتُ إِلَى عَلِىٍّ فِى أَبٍ مَاتَ فَلَمْ يَدَعْ أَحَداً غَيْرِى وَمَوْلاَهُ ، فَأَعْطَانِى النِّصْفَ ، وَأَعْطَى مَوْلاَهُ النِّصْفَ.

٣٠٧٤ - أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُيَيْنَةَ عَنْ عَلِىِّ بْنِ مُسْهِرٍ عَنِ ابْنِ أَبِى لَيْلَى عَنِ الْحَكَمِ عَنْ أَبِى الْكَنُودِ عَنْ عَلِىٍّ : أَنَّهُ أُتِىَ بِابْنَةٍ وَمَوْلًى ، فَأَعْطَى الاِبْنَةَ النِّصْفَ وَالْمَوْلَى النِّصْفَ. قَالَ الْحَكَمُ : فَمَنْزِلِى هَذَا نَصِيبُ الْمَوْلَى الَّذِى وَرِثَهُ عَنْ مَوْلاَهُ.

٣٠٧٥ - أَخْبَرَنَا إِبْرَاهِيمُ بْنُ مُوسَى عَنِ ابْنِ إِدْرِيسَ عَنْ أَشْعَثَ عَنِ الْحَكَمِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ مُدْلِجٍ : أَنَّهُ مَاتَ وَتَرَكَ ابْنَتَهُ وَمَوَالِيَهُ ، فَأَعْطَى عَلِىٌّ ابْنَتَهُ النِّصْفَ ، وَمَوَالِيَهُ النِّصْفَ.

٣٠٧٦ - حَدَّثَنَا إِبْرَاهِيمُ عَنِ ابْنِ إِدْرِيسَ عَنِ الشَّيْبَانِىِّ عَنِ الْحَكَمِ عَنِ الشَّمُّوسِ : أَنَّ أَبَاهَا مَاتَ فَجَعَلَ عَلِىٌّ لَهَا النِّصْفَ ، وَلِمَوَالِيهِ النِّصْفَ.

٣٠٧٧ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِيسَى حَدَّثَنَا حَفْصُ بْنُ غِيَاثٍ حَدَّثَنَا أَشْعَثُ عَنْ جَهْمِ بْنِ دِينَارٍ عَنْ إِبْرَاهِيمَ : أَنَّهُ سُئِلَ عَنْ أُخْتَيْنِ اشْتَرَتْ إِحْدَاهُمَا أَبَاهَا فَأَعْتَقَتْهُ ثُمَّ مَاتَ ، قَالَ : لَهُمَا الثُّلُثَانِ فَرِيضَتُهُمَا فِى كِتَابِ اللَّهِ ، وَمَا بَقِىَ فَلِلْمُعْتِقَةِ دُونَ الأُخْرَى.

٣٠٧٨ - حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ يُوسُفَ حَدَّثَنَا إِسْرَائِيلُ حَدَّثَنَا الأَشْعَثُ عَنِ الشَّعْبِىِّ فِى امْرَأَةٍ أَعْتَقَتْ أَبَاهَا فَمَاتَ الأَبُ وَتَرَكَ أَرْبَعَ بَنَاتٍ هِىَ إِحْدَاهُنَّ ، قَالَ : لَيْسَ عَلَيْهِ مِنَّةٌ ، لَهُنَّ الثُّلُثَانِ وَهِىَ مَعَهُنَّ.

FERÂİZ KİTABI

   SÜNEN-İ DÂRİMÎ