Mütevâtir Hadisler-67

﴾67﴿ رَفْع الْيَدَيْنِ فِي الصَّلاَةِ فِي الْإِحْرَامِ وَالرُّكُوعِ وَالْاِعْتِدَالِ 

“Namaza başlarken, rükuya giderken ve rükudan doğrulurken elleri kaldırma” ile ilgili hadisler

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.     Abdullah ibn Ömer[208]

2.     Mâlik ibnü’l-Huveyris[209]

3.     Vâil b. Hucr[210]

4.     Hz. Ali[211]

5.     Sehl b. Sa’d[212]

6.     Abdullah ibnü’z-Zübeyr[213]

7.     Abdullah ibn Abbâs[214]

8.     Muhammed b. Mesleme[215]

9.     Ebu Useyd[216]

10.     Ebu Humeyd[217]

11.     Ebu Katâde[218]

12.     Ebu Hureyre[219]

13.     Enes[220]

14.     Câbir b. Abdullah[221]

15.     Umeyr el-Leysî[222]

16.     Hakem b. Umeyr[223]

17.     el-A’râbî[224]

18.     Hz. Ebu Bekr[225] 

19.     Berâ’[226]

20.     Hz. Ömer[227]

21.     Ebu Musa el-Eş’arî[228]

22.     Ukbe b. Âmir[229]

23.     Muâz b. Cebel[230]

Toplam, 23 kişi.

(Derim ki:) İbn Kayyim (ö. 751/1350) “Hedy”[231] adlı kitabında derki: “Hz. Peygamber (s.a.v)’in, bu üç yerde[232] ellerini kaldırdığını 30 kadar sahabi rivayet etmiştir. Cennetle müjdelenen 10 kişi de, bu hadisi, rivayet etme de birleşmişlerdir.”

Buhârî (ö. 256/870), bu konuda müstakil bir cüz’ yazmıştır. Bu kitapçık, şimdi de kullanılan meşhur bir kitapçıktır.[233]

İbn Kesîr (ö. 774/1372)’in savına göre ise; “iftitah tekbiri sırasında elleri kaldırma” hadisi de, mütevatire özgüdür. Ayrıca iftitah tekbiri sırasında elleri kaldırmayı rivayet edenlerin hepsini ardı ardına sıralamıştır. Yalnız buradaki mütevatirliğin, secdeye giderken değil de, rükuya giderken ve rükudan doğrulurken olduğunu da kaydetmiştir.

Doğrusu şudur: Mütevatirlik, tamamen bu üç yerdedir.

İlk iki rek’ati tamamlayıp ayağa kalkarken ellerin kaldırılmasına gelince; bu, Abdullah ibn Ömer’den merfu’ olarak gelmiştir. Bu hadisi ise, Buhârî ile bir çok kimse rivayet etmiştir. Üstelik bu hadisin şahitleri de vardır.

Bu şahitlerden bazıları şunlardır:

1.    Ebu Humeyd’in, sahabeden 10 kişilik bir grubun içinde naklettiği hadis,

2.    Hz. Ali Hadisi

Bu iki hadisi, Ebu Dâvud rivayet etmiştir. Ayrıca İbn Huzeyme ile İbn Hibbân’da, bu iki hadisin sahih olduğunu söylemişlerdir.

Buhârî (ö. 256/870), “Ref’u’l-yedeyn fi’s-salât” adlı cüz’ünde derki: “Abdullah ibn Ömer, Hz. Ali ile Ebu Humeyd’in - sahabeden 10 kişilik bir grubun içinde naklettiği- ikinci rek’atten ayağa kalkarken ellerin kaldırılması ile ilgili anlattığı ilavesi, sahihtir; çünkü bunlar, (belli) bir çeşit namaz anlatmamışlardır. Bu nedenle de anlattıkları namazlarda görüş ayrılıkları vardır. Yalnız bazıları, anlattıkları bazı namazlara ilave de bulunmuşlardır. İlim adamlarından yapılan ilave ise, makbuldür.”

İbn Battâl (ö. 449/1057) derki: “Namaz kılarken ellerin kaldırılması gerektiğini söyleyen kimsenin bu ilaveyi de kabul etmesi gerekir.”

Hattâbî (ö. 388/998)’de derki: “İmam Şâfiî, bu şekilde yapılan ialveyi kabul etmemiştir; çünkü İmam Şâfiî, ilaveyi kabul etme de, ilavenin bir aslının bulunması gerektiğini söylemiştir.”

İbnü’l-Cevzî (ö. 597/1200), İbn Hacer (ö. 852/1447) ve Şeyhülislam Zekeriyyâ el-Ensârî (ö. 928/1522) gibi bir çok alim, elleri kaldırma ile ilgili hadislerin topluca mütevatir olduğunu söylemişlerdir.

Buhârî (ö. 256/870), söz konusu cüz’ünde derki: “Bu hadisi, Hz. Peygamber (s.a.v)’den, sahabeden 17 kişi rivayet etmiştir.

(İbn Hacer) “Fethu’l-Bârî” de, Buhârî’nin bu sözünü nakletmiştir.

(İbn Hacer) derki: “Hâkim ile Ebu’l-Kâsım ibn Mende’nin anlattığına göre; bu hadisi rivayet edenler içerisinde Aşere-i Mübeşşere de bulun-maktadır.

Hocamız Hafız Ebu’l-Fadl (Irâkî)’nin anlattığına göre ise; sahabeden bu hadisi rivayet edenler ardarda olup bunların sayısı, 50 kişiye ulaşmıştır.”[234]       

Yine aynı şekilde Suyûtî (ö. 911/1505)’de “Şerhu’t-Takrîb” ile “Şerhu Elfiyyeti mustalahi li’l-Irâkî”de kaydettiğine göre; bu hadisi, sahabeden 50 kadar kişi rivayet etmiştir.

Sehâvî (ö. 902/1496)’de “Fethu’l-muğîs”de konu ile ilgili olarak aynen şöyle der: “Beyhakî dedi ki: ‘Hâkim’in şöyle söylediğini işittim: ‘Dört halife, sonra Aşere-i Mübeşşere ve bunlardan sonra da çeşitli şehirlere dağılan büyük imamların, bu sünnetin dışında Hz. Peygamber (s.a.v)’den yaptıkları rivayette ittifak ettikleri bir sünnet daha bilmiyoruz.’

Beyhakî devamla derki: ‘Bu, hocamız Ebu Abdullah’ın söylediği gibidir. O derki: ‘Bu sünneti, Aşere-i Mübeşşere ile bir çok sahabeden rivayet ettim.’

İbn Abdilberr’de “Temhîd”de dedi ki: ‘Bu hadisi, 13 sahabe rivaywet etmiştir.’

Buhârî’ye gelince; o, bu hadisi, 17 kişiye dayandırmıştır.

İbnü’l-Cevzî’nin “Mevzuât” adlı kitabında ise, bu hadisi rivayet edenlerin sayısı, 22 kişidir.

Musannif Irâkî’de, bu hadisi rivayet eden sahabileri ardı ardına getirip bunların sayısını 50 kadara ulaştırmıştır.

İbn Hazm’da, bu hadisi, mütevatir olmakla nitelemiştir.” (Sehâvî’nin sözü burada bitmektedir.)

Bu konuda daha geniş bilgi için İbn Hacer (ö. 852/1447)’in, “Emaliyyul’l-muhrace alâ muhtasarı İbni’l-Hâcib el-Aslî” adlı kitabına bakabilirisiniz.

* * *

[208] Buhârî, Ezan 83-86; Müslim, Salat 22 (390); Ebu Dâvud, Salat 117 (721, 722, 741, 743); Tirmizî, Salat 189 (255); Nesâî, İftitah 1, 2, 3; İbn Mâce, İkame 15 (858-868)

[209] Buhârî, Ezan 84; Müslim, Salat 24-26 (391); Ebu Dâvud, Salat 118 (745); Nesâî, İftitah 85; İbn Mâce, İkame 15 (859)  

[210] Müslim, Salat 54 (401); Ebu Dâvud, Salat 117 (723-729, 736, 737); Nesâî, İftitah 107, 139, 187, Sehiv 29

[211] Buhârî, Ezan 115, 116, 144; Müslim, Salat 33 (393); Ebu Dâvud, Salat 118 (744), 140 (835); Nesâî, Sehiv 1 

[212] Buhârî, Ezan 145; Ebu Dâvud, Salat 117; Tirmizî, Salat 227

[213] Ebu Dâvud, Salat (739)

[214] Ebu Dâvud, Salat (747)

[215] Buhârî, Ezan 145; Ebu Dâvud, Salat 117 (734); Tirmizî, Salat 227

[216] Buhârî, Ezan 145; Ebu Dâvud, Salat 117 (734); Tirmizî, Salat 227

[217] Ebu Dâvud, Salat 117 (730); Tirmizî, Salat 227; İbn Mâce, İkame 15 (862)

[218] Ebu Dâvud, Salat 117 (730); Tirmizî, Salat 227; İbn Mâce, İkame 15 (862)

[219] Buhârî, Ezan 115; Müslim, Salat 27-32 (392); Ebu Dâvud, Salat 118, 119 (746, 753); Tirmizî, Salat 177, 198, (239, 254); Nesâî, İftitah 6, 84, 184; Muvatta, Salat 19

[220] İbn Mâce, İkame 15 (863); Dârekutnî, Sünen, 1/287; Taberânî, el-Evsat; Ebu Ya’lâ

[221] İbn Mâce, İkame 15 (863)

[222] İbn Mâce, İkame 15 (861)

[223] Taberânî, el-Kebir

[224] Müsned, 5/6

[225] Beyhakî

[226] Beyhakî

[227] Dârekutnî

[228] Dârekutnî

[229] Taberânî,

[230] Taberânî, el-Kebir

[231] Bu kitabıl asıl adı, “Zâdü’l-meâd fi hedyi hayri’l-ibâd”dır. Bunun, Türkçe’ye birkaç çevirisi yapılmıştır.

[232] Bu üç yer ise; namaza başlarken, rükuya giderken ve rükudan doğrularken

[233] Buhârî’nin bu kitapçığının adı, “Ref’u’l-yedeyn fi’s-salât”tır.

[234] İbn Hacer, Fethu’l-Bârî, 2/175 

MÜTEVÂTİR HADİSLER

01 - 02 - 03 - 04 - 05 - 06 - 07 - 08 - 09 - 10 - 11 - 12 - 13 - 14 - 15 - 16 - 17 - 18 - 19 - 20 - 21 - 22 - 23 - 24 - 25 - 26 - 27 - 28 - 29 - 30 - 31 - 32 - 33 - 34 - 35 - 36 - 37 - 38 - 39 - 40 - 41 - 42 - 43 - 44 - 45 - 46 - 47 - 48 - 49 - 50 - 51 - 52 - 53 - 54 - 55 - 56 - 57 - 58 - 59 - 60 - 61 - 62 - 63 - 64 - 65 - 66 - 67 - 68 - 69 - 70 - 71 - 72 - 73 - 74 - 75 - 76 - 77 - 78 - 79 - 80 - 81 - 82 - 83 - 84 - 85 - 86 - 87 - 88 - 89 - 90 - 91 - 92 - 93 - 94 - 95 - 96 - 97 - 98 - 99 - 100 - 101 - 102 - 103 - 104 - 105 - 106 - 107 - 108 - 109 - 110 - 111 - 112 - 113 - 114 - 115 - 116 - 117 - 118 - 119 - 120 - 121 - 122 - 123 - 124 - 125 - 126 - 127 - 128 - 129 - 130 - 131 - 132 - 133 - 134 - 135 - 136 - 137 - 138 - 139 - 140 - 141 - 142 - 143 - 144 - 145 - 146 - 147 - 148 - 149 - 150 - 151 - 152 - 153 - 154 - 155 - 156 - 157 - 158 - 159 - 160 - 161 - 162 - 163 - 164 - 165 - 166 - 167 - 168 - 169 - 170 - 171 - 172 - 173 - 174 - 175 - 176 - 177 - 178 - 179 - 180 - 181 - 182 - 183 - 184 - 185 - 186 - 187 - 188 - 189 - 190 - 191 - 192 - 193 - 194 - 195 - 196 - 197 - 198 - 199 - 200 - 201 - 202 - 203 - 204 - 205 - 206 - 207 - 208 - 209 - 210 - 211 - 212 - 213 - 214 - 215 - 216 - 217 - 218 - 219 - 220 - 221 - 222 - 223 - 224 - 225 - 226 - 227 - 228 - 229 - 230 - 231 - 232 - 233 - 234 - 235 - 236 - 237 - 238 - 239 - 240 - 241 - 242 - 243 - 244 - 245 - 246 - 247 - 248 - 249 - 250 - 251 - 252 - 253 - 254 - 255 - 256 - 257 - 258 - 259 - 260 - 261 - 262 - 263 - 264 - 265 - 266 - 267 - 268 - 269 - 270 - 271 - 272 - 273 - 274 - 275 - 276 - 277 - 278 - 279 - 280 - 281 - 282 - 283 - 284 - 285 - 286 - 287 - 288 - 289 - 290 - 291 - 292 - 293 - 294 - 295 - 296 - 297 - 298 - 299 - 300 - 301 - 302 - 303 - 304 - 305 - 306 - 307 - 308 - 309 - 310 - 311

HADİS KÜTÜPHANESİ

H A D İ S

K Ü T Ü P H A N E S İ