Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

﴾128﴿ مَنْ صَامَ رَمَضَانَ وَاَتْبَعَهُ سِتّاً مِنْ شّوَّالٍ فَكَأَنَّمَا صَامَ الدَّهْرَ 

“Kim Ramazan (orucunu) tutar ve Şevvâl (ayın)dan da altı gün (daha oruç tutup bunu) Ramazan orucuna eklerse, (o kimse,) yıl (boyunca) oruç tutmuş gibi olur”^[25]

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.      Ebu Eyyûb

2.      Sevbân

3.      Câbir b. Abdullah

4.      Ebu Hureyre

5.      Abdullah ibn Abbâs

6.      Abdullah ibn Ömer

7.      Gannâm

8.      Berâ’ b. Âzib

Toplam, 8 kişi.

* * *

[25]     Bugün Müslümanlar genel olarak iki çeşit takvim kullanmaktadırlar: 1. Güneş Takvimi: 365 gün 6 saat ve 12 aydır.

        2. Kameri Takvim: 355 gün ve 12 aydır. Bu aylar şunlardır: 1. Muharrem, 2. Safer, 3. Rebiülevvel, 4. Rebiülahir, 5. Cemaziyevvel, 6. Cemaziyelahir, 7. Recep, 8. Şaban, 9. Ramazan, 10, Şevvâl, 11. Zilkade, 12. Zilhicce.

        Kameri takvimde aylar, 29 yada 30 gündür, Kameri takvim, Güneş takviminden 10 gün önce geldiğinden Ramazan ve hac aylarının vakitleri her yıl değişir. Kameri takvim, 36 yılda bir devir yapması sebebiyle Ramazan ve hac ibadetleri; bazen yaz, bazen kış ve bazen de diğer mevsimlere rastlar. Müminler, ilk dönemden beri oruçlarını, haclarnı ve dini hükümlerini hep Kameri takvim hesabıyla yaparlar. Bir yılda 12 ay olduğu hususu, Tevbe: 9/36'da geçmektedir.

        Hadis; Ramazan orucundan sonra Şevval ayı içerisinde 6 gün daha nafile oruç tutmayı teşvik etmektedir. Böylece bir yıllık oruç tutmanın sevabı vaad edilmektedir. Alimler, bu hususu, şu şekilde açıklamışlardır:

        Yüce Allah, Kur'an-ı Kerim'de her bir hayr amelinin on misliyle kabul edileceğini (En'âm: 6/160) bildirmektedir. Öyleyse Ramazan ayında tutulan oruç, 10 ile çarpıldığında 10 ay eder. Şevval ayında tutulan 6 oruç ise, 10 ile çarpıldığında 2 ay eder. Sonuç itibariyle; Ramazan orucu + 6 günlük Şevval orucu = 12 ay eder. Bu da, bir yıla denk gelir.

        Bu orucu, Şevval ayının çeşitli günlerinde tutan yada Şevval ayının ortasında veya sonuna bırakan dahi peşi peşine tutmuş gibi sevaba nail olur.

        Hanefiler de, Ramazan bayramından sonra Ramazan orucuna Şevval'den 6 gün eklemenin mendub olduğunu belirtmişlerdir.

        Konu ile ilgili hadisler için b.k.z: Müslim, Siyam 204 (1164); Ebu Dâvud, Savm 58 (2432); Tirmizî, Savm 53 (759); İbn Mâce, Siyam 33 (1715, 1716); Müsned: 3/308, 324, 344, 5/280, 417, 419; Taberânî, el-Kebir, el-Evsat; Bezzâr; Dârekutnî  

 ﴾127﴿ لَيْسَ مِنَ الْبِرِّ الصِّيَامُ فِي السَّفَرِ 

“Yolculukta oruç tutma, iyilikten (=Allah’ı memnun edecek bir davranıştan) değildir”^[24]

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.      Câbir b. Abdullah

2.      Ka’b b. Âsım el-Eş’arî

3.      Ebu Berze el-Eslemî

4.      Abdullah ibn Abbâs

5.      Abdullah ibn Ömer

6.      Ammâr b. Yâsir

7.      Ebu’d-Derdâ’

Toplam, 7 kişi.

(Derim ki:) Şeyh Abdurrauf el-Münâvî (ö. 1031/1622) “Teysîr”de, Suyûtî (ö. 911/1505)’den naklen bu hadisin mütevatir olduğunu belirtmiştir.

Bu konuda İmâm Ahmed (ö. 241/855)’in, Ka’b b. Âsım el-Eş’arî’den yaptığı rivayet şu şekildedir:

﴿ ليس من أم بر أم صيام في أم سفر ﴾

“Yolculukta oruç tutma, iyilikten (=Allah’ı memnun edecek bir davranıştan) değildir”

(Hadiste geçen) bu lüğat, bazı Yemen halkına ait bir lüğattır. Onlar, normalde “elif” ( ا ) harfinden sonra gelen tanımlılık bildiren “lâm” ( ل ) harfini, “mîm” ( م ) harfine çevirip okuyorlar. Hz. Peygamber (s.a.v)’in, bu lüğatla, bu Eş’arî  kabilesine mensup kimseye hitap etme olasılığı vardır; çünkü bu lüğat, (Yemen’deki) Eş’arî kabilesine ait bir lüğattır. Yine Eş’arî kabilesine ait kişinin, kendi lüğatında bulunan bu lüğatla konuşma olasılığı da vardır. Dolayısıyla da bu lüğat, Eş’arî kabilesine ait kişinin konuştuğu şeye yorumlanır.

İbn Hacer (ö. 852/1447) “Tahrîcu Ehâdisi’r-Râfiî”de konu ile ilgili olarak şöyle der: “Bana göre; bu ikinci  (yorum, diğerine nispetle) daha önemlidir.”

Yine de doğruyu en iyi bilen Allah’tır.

* * *

[24]     Hadis; yolculuk sırasında tutulan oruç ile ilgilidir. Yolculuk sırasında oruç tutma, kişiye ağır gelir. Oruç tutayım derken canından olabilir yada bir rahatsızlık geçirebilir. Bunun yanı sıra kişi, oruç tutma gücüne de sahip olabilir. O halde yolculuk sırasında kendinde oruç tutma gücü bulan kimselerin oruç tutmaları azimet, bu dudmda olmayan kimselerin ise orucu yemeleri ruhsattır. Hanefilerin görüşü bu şekildedir. Çünkü Allah, kişiye, gücünün yetmeyeceği yükü de yüklemez. Dolayısıyla da her iki şekilde oruç tutma, sevabı gerektirir.

        Konu ile ilgili hadisler için b.k.z: Buhârî, Savm 36; Müslim, Siyam 92; Nesâî, Savm 46, 47, 48; Ebu Dâvud, Savm 43; Müsned: 3/299, 318, 5/434; Tahâvî, a.g.e, 2/63; Taberânî, el-Kebir, el-Evsat; Bezzâr