Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

[6]      Besmele’den kasıt; yüce Allah’ın  herhangi bir ismini anmaktır. Esasen meşru olan her işe başlarken Besmele yada Allah’ın ismi anılmalıdır.

        Kur’an-ı Kerim, “Artık üzerine Allah’ın ismi anılan (hayvan)lardan yiyiniz. Eğer O’nun ayetlerine iman edenler(den) iseniz” (En’âm: 6/118) buyurulmaktadır.

        Yine Kur’an’da, “Üzerlerine  Allah’ın ismi anılmayanlardan yemeyiniz. Çünkü bu, muhakkak ki, bir fasıklıktır” (En’âm: 6/121) buyurulmaktadır.

        Hanefiler, “besmele’yi  ‘kasten’ terk eden kimsenin kestiği hayvan eti haram olur, eğer ‘unutup’ terk ederse kestiği helal olur” hükmünde görüş birliğine varmıştır. Çünkü Hanefiler, En’âm: 6/121 ayetinde yer alan “yemeyiniz” ifadesinin, haram için olduğunu belirtmişlerdir. Yine Hanefiler, bu konuda çeşitli hadisleri de delil olarak getirmişlerdir.

        Kesilecek hayvanı kesecek olan  kimsenin, kıbleye doğru yönelmesi müstehabtır. Daha sonra sesli olarak; “Bismillah” yada “Allahu Ekber” gibi yüce Allah’ın isimlerinden herhangi birini anması yeterlidir. Yüce Allah’ın ismini Arapça söylemek şart değildir. Kendi ana diliyle de Allah’ın adını anarak hayvanı kesebilir.

        Mâide: 5/5’de belirtildiği üzere; hayvanı kesen kimsenin Müslüman yada Ehl-i kitap olması şarttır. Ateist, İslam dışı ideolojiye sahip kimselerin  kestiği hayvan eti yenilmez.

        Konu ile ilgili hadisler için b.k.z: Buhârî, Zebaih 4, 10, 14, 15, 18, 20, 23, 36, 37, Cihad 191, Tevhid 13, Sayd 13; Müslim, Zebaih 1 (1929), 8 (1930), Edahi 20 (1968), Sayd 8; Ebu Dâvud, Edahi 15 (2821), 19 (2829),  22; Tirmizî, Ahkam  5 (1491, 1492); Nesâî, Edahi 20, 21, 26, Zebaih 1, 3, 4, Dahaya 39; İbn Mâce, Sayd 3; Müsned: 4/194, 195; Muvatta, Zebh 1

[7]      İmam Şâfii’ye göre; ister sehven olsun, ister kasten olsun Allah’ın ismi anılmadan kesilen  hayvanın etini yemek caizdir.

[8]      Verâ: Helal ve temiz olan  şeyleri yapmak için şüpheli şeylerden kaçınmaya denir. 

[9]      Buhârî, 4, 10, 14; Müslim, Sayd 8; Ebu Dâvud, Edahi 22; Nesâî, Sayd 4; İbn Mâce, Sayd 3; Müsned: 4/194, 195     

[3]      Cenin: Anne rahminde bulunan yavruya denir. Ceninler, ana rahminde canlanmış olup olmamaları itibariyle iki çeşittir: 1. Canlı cenin, 2. Ölü cenin.

        Ceninler, yaratılışlarının çeşitli safhalarına göre de dört çeşittir. 1. Azası belirmiş olan cenin. 2. Azası henüz belirmemiş olan cenin. Bu, kan parçası mesabesindedir. 3. Azası tamamıyla oluşmuş cenin. Başı, tırnakları, tüyleri belli olan  bir cenin, bu hükümdedir. 4. Azası kısmen oluşmuş cenin. 

[4]      Hadis; kesilen bir hayvanın karnından ölü olarak çıkan yavrunun etinin helal olduğunu göstermektedir. Çünkü anne karnından çıkan yavru, annesinin bir parçasıdır. Annesinin kesilemsi, onun da kesilmesi yerine geçer.

                Ebu Hanife, bu hadisi, (kesilen annesinin karnından canlı çıkan) ceninin boğazlanması, annesinin boğazlanması (gibi yapılır)” şeklinde anlayarak, kesilen hayvanın karnından ölü olarak çıkan yavrunun kan hükmünde olup helal olmayacağını söylemiştir.

                Kesilen hayvanın karnından canlı çıkan cenine gelince, bunun etinin helal olması için ölmeden önce mutlaka boğazlanması gerekir. Aksi takdirde helal olmaz. Bu konuda hiçbir görüş ayrılığı yoktur.

        Konu ile ilgili hadisler için b.k.z: Ebu Dâvud, Edahi 18; Tirmizî, Sayd 10; Dârimî, Edahi 17; İbn Mâce, Zebaih 15; Muvatta, Zebaih 4; Müsned: 3/31, 39, 45, 53; Hâkim, Müstedrek, 4/114; Taberânî, es-Sağir, el-Evsat, el-Kebir; Bezzâr

[5]      Tirmizî, Sayd 10

[1]      “Tezkiye” kelimesi, zebh (=kesmek) ve nahr (=boğazlamak) anlamına gelmektedir. Masdar olarak, zekât kelimesi kullanılır. Tezkiye’nin aynı zamanda “temizlik” ve “nema” manaları da vardır.

                Burada temizliğin; hayvanın, kesilerek etinin temiz kılınması” diye anlayabiliriz. Çünkü İslami  şartlara göre uymadan öldürülen hayvanın eti temiz değildir.

        Boğazlamak, yenmeye elverişli olan hayvanı helal kılar. Çünkü yüce Allah’ın, “Ancak boğazladıklarınız müstesna” (Mâide: 5/3) ayeti bunu göstermektedir. Boğazlamak; temiz olan eti, pis olan kandan ayırdığı için  helal olur. Şu halde boğazlamak, helal olmayı ifade ettiği gibi, yenmesi caiz olanın ve olmayanın temizlenmesini de ifade eder.

[2]      “Zebh” ve “Nahr”, iki ayrı kelime ise de, Cumhura göre; aynı manada eş anlamlı olarak kullanılır. Ancak “Nahr” genellikle deve kesimini ifade için kullanılır. Bir hayvanın  göğsü üzerinden bıçakla vurup boğaz damarlarını kesmek anlamına gelir.

        “Zebh” ise; diğer bütün hayvanların kesilemsini ifade için kullanılır. Meşru olan “zebh”, hayvanın nefes borusu (=hulkum) ile yemek borusunu (=meri), bir de bunlar arasında yer alan “vedec” denilen iki kan damarını kesmekten ibarettir. Bu dört şeyden üçünün kesilemesi, Ebu Hanife’ye göre “şer’i zebh”in tahakkuku için yeterlidir.

        Zebh meselesi; yiyeceklerimiz ile gıdalarmızla ilgili önemli bir konuma sahiptir. Yiyecek ve gıda ile ilgili önemli kaidelerin çoğu, kesim meseleleriyle ilgilidir. Gıda maddelerinin ve hayvan mamüllerinin evrensel bir boyut kazandığı, kitlesel işlenmiş gıda imalatının yapıldığı günümüzde müminler daha dikkatli olmaya, önüne çıkan veya gıda satan market ve dükkanlardan satın aldığı hazır yiyecek, gıda gibi şeylerin aslını ve mahiyetini araştırmaya  daha bir özen göstermek zorundadırlar. Çünkü Hz. Peygamber (s.a.v), haram gıdanın, yapılan ibadetlerin kabul edilmesine engel olduğunu belirtmektedir. Haramlık, her zaman çalınmış, gayrı meşru yoldan kazanılmış olmakla tahakkuk etmez. Şer’i usule göre kesilmemiş hayvan eti de haramdır.