Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

﴾219﴿ اَللَّهُمَّ بَارِكْ لأُمَّتِي فِي بُكُورِهَا 

“Allahım! Ümmetime günün ilk vakitlerin(de yapacağı iş)i bereketli kıl”^[13]

“Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.     Ebu Hureyre                                    

2.     Hz. Ali                                             

3.     Enes                                                

4.     Abdullah ibn Abbâs                           

5.     Câbir                                               

6.     Abdullah ibn Ömer                            

7.     Abdullah ibn Mes’ud

8.     Abdullah ibn Selâm

9.     İmrân b. Husayn

10.     Ka’b b. Mâlik

11.     Nevvâs b. Sem’ân

12.     Nübeyt b. Şerît

13.     Ebu Bekre

14.     Hz. Aişe                               

Toplam, 14 kişi.

(Derim ki:) Ruhâvî (ö. 612/1216) “Erbaûn”da bu hadisi; Hz. Ali, dört Abdullah,[14] Abdullah ibn Mes’ud, Câbir, İmrân b. Husayn, Ebu Hureyre, Abdullah ibn Selâm, Sehl b. Sa’d, Ebu Râfi’, Umâre b. Vesime, Ebu Bekre ibnu’l-Husayb yolundan anmıştır.

İbnü’-Seken (ö. 353/964)’de, Ebu Bekre hadisinin sahih olduğunu belirtmiştir.

İbn Mende (ö. 470/1077)’de “Müstahrec”de (bunlara şunları da) eklemiştir: “Vâsile ibnu’l-Eska’, Nübeyt b. Şerît”

İbnü’l-Cevzî (ö. 597/1200)’de “İlelü’l-Mütenâhiye”de bunlara şunları da) ilave etmiştir: “Ebu Zerr, Ka’b b. Mâlik, Enes, Urs b. Amîre, Hz. Aişe”

Devamla da der ki: “Bu hadislerden hiç birisi sağlam değildir. Hepsi de zayıftır.”

Ebu Hâtim’de der ki: “Bu konuda sahih bir hadisin olduğunu bilmi-yorum.”

Bezzâr (ö. 292/904)’da, bu hadisi, Abdullah ibn Abbâs ile Enes’ten şu lafızla rivayet etmiştir:

﴿ اَللَّهُمَّ بَارِكْ لِأُمَّتِي فِي بُكُورِهَا يَوْمَ خَمِيسِهَا ﴾

“Allahım! Ümmetime Perşembe  gününün ilk vaktin(de yapacağı iş)i bereketli kıl”[15]

Yine bu hadis, şu lafızla da rivayet edilmiştir:

﴿ اَلَّلهُمَّ بَارِكْ لِأُمَّتِي فِي بُكُورِهَا يَوْمَ سَبْتِهَا وَيَوْمَ خَمِيسِهَا ﴾

Ebu Zür’a’ (ö. 264/877)’ya, hadisin sonunda yer alan (Perşembe günü) ilavesi soruldu. O da: ‘Bu ilave, uydurmadır’ diye cevap verildi.

(Münâvî) “Teysîr”de der ki: “Bu hadisin bütün geliş yolları, illetlidir. Fakat bu yollara, (nakledilen bu) hadislerin katılımıyla kuvvetlenmektedir.” 

Münzirî (ö. 656/1258)’de bu hadisin geliş yollarını toplamaya önem verip bununla ilgili bilgileri bir cüz’de anlatmıştır.

Bu hadisi rivayet eden sahabilerin sayısı, 20 kadara ulaşmıştır. Fakat bir çok alim, bu sahabilerin sayısının 20’yi geçtiğini belirtmiştir.

(Derim ki:) Bu hadis, şu yollardan da gelmiştir: Evs b. Abdullah, Abdullah ibnu’z-Zübeyr, Sahr b. Vedâa el-Gâmidî.

Sahr b. Vedâa el-Gâmidî Hadisini;[16] İbn Hibbân (ö. 354/965) “Sahîh”inde ve dört (sünen sahibi) rivayet etmiştir. Tirmizî (ö. 279/892)’de, Sahr b. Vedâa el-Gâmidî Hadisini, ‘Ebvâbu’l-Büyû’ (=Alışverişler Bölümü’)nün ‘et-Tebkîr bi’t-Ticâret’ (=Zamanından önce yapılan ticaret ile ilgili bâb’)da rivayet etmiştir. Daha sonra da der ki: “Bu hadis, hasen’dir.” (Sözüne devamla da) der ki: “Sahr b. Vedâa el-Gâmidî’nin bu hadisin dışında rivayet ettiği bir başka hadisin daha olduğunu bilmiyoruz.”

Ayrıca Buhârî (ö. 256/870) ile İbn Abdilberr (ö. 463/1071)’de der ki: “Sahr b. Vedâa el-Gâmidî’nin, bu hadisden başka (rivayet ettiği) bir hadisi daha yoktur.”

Bu konuda daha geniş bilgi için İbn Hacer (ö. 852/1447)’in “Tahrîcu Ehâdisi’r-Râfiî”si ile Münzirî (ö. 656/1258)’nin “Terğîb”ine ve daha birçoklarının kitabına bakabilirsiniz.

* * *

﴾218﴿ اَلْمُسْتَشَارُ مُؤْتَمَنٌ 

“Kendisiyle istişare edilen kişi (=müsteşar), güvenilen bir kimse (olmalı)dır”^[12]

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.     Ebu Hureyre

2.     Ümmü Seleme

3.     Abdullah ibn Ömer

4.     Ebu Mes’ud

5.     Hz. Ali

6.     Câbir b. Semure

7.     Semure b. Cündub

8.     Nu’mân b. Beşîr

9.     Ebu’l-Heysem ibnu’t-Teyyihânî

10.     Abdullah ibnu’z-Zübeyr

11.     Abdullah ibn Abbâs

Toplam, 11 kişi.

(Derim ki:) Bu hadis, şu yollardan da gelmiştir:

12.     Hz. Ömer

13.     Sefîne

14.     Hz. Aişe

15.     Ebu Seleme

(Zürkânî) “Şerhu’l-Mevâhib”de Suyûtî’den naklen bu hadisin mütevatir olduğunu belirtmiştir.

Yine (Münâvî’de) “Teysîr”de bu hadisin mütevatir olduğunu söylemiştir.

* * *

[12]     “İstişare” kelimesi, “işaret” kökünden türemiş olup ‘fikir danışma ve nasihat isteme’ anlamına gelmektedir. “Müsteşar” ise, kendisiyle fikir danışılan ve nasihat istenilen kimsedir.

        Hz. Peygamber (s.a.v), bu hadisde; toplumsal hayatın vazgeçilmez bir ihtiyacı olan fikir alış-verişinin bir adabını belirtmektedir ki, o da; fikrine başvurulacak kimsenin (=müsteşarın), gü­venilen bir kimse olmasıdır. Buna göre kendisine danışılan kimse, danışan kimseye; ihanet et­memeli, sorulan hususta gerçek ve doğru olanı söylemeli, soru sahibinin isteği doğrultusunda hareket eden kimse olmamalıdır. Kur’an-ı Kerim, Hz. Süleyman (a.s)’ın mektubu üzerine takip edilecek siyasetin tespiti maksadıyla yakınlarının toplayan Belkıs’ın yaptığı istişareyi (Neml: 27/29-33), Firavun’un Hz. Musa (a.s)’a karşı alınması gerekli tedbirleri tespit için etrafındaki­lerle yaptığı istişareyi (A’râf: 7/109-112) ve Hz. İbrahim (a.s)’ın, oğlu İsmail’i kurban etmesi hu­susunda oğluyla yaptığı istişareyi (Saffât: 37/101-102) belirterek; hem Müslümanların (Şûra: 42/36-38) ve hem de Hz. Peygamber (s.a.v)’in (Âl-i İmrân: 3/159), güvenilen kimselerle istişare yapmasını teşvik etmektedir.