Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

 ﴾307﴿ اَلْكَوْثَرُ 

“Kevser”^[31] ile ilgili hadisler

Hafız İbn Kesîr (ö. 774/1372) konu ile ilgili olarak şöyle der: “Pek çok yollardan gelen Kevser ile ilgili hadisler, mütevatirdir. Bu nedenle de hadis imamlarının çoğuna göre; Kevser ile ilgili hadisler, kesinlik ifade etmektedir.”

* * *

[31]     Kevser kelimesi, sözlükte; “çokluk” anlamına gelip Arapça “kesret” kelimesinden türemiştir. Yalnız Kevser’in, aslı itibariyle ne olduğu ve din dilinde özel bir anlamı olup olmadığı meselesinde 26 kadar görüş bulunmaktadır.

        a. Bu görüşler içerisinde en çok bilineni ve meşhur olanı; Kevser’in, Cennette, bir nehrin özel ismi olmasıdır. Bu anlam, Hz. Peygamber (s.a.v)’in; “Kevser, Rabbimin Cennette bana verdiği bir nehirdir” (Buhârî, Tefsirü Sûre-i Kevser 1; Müslim, Salât 53) buyruğunda geçmektedir.

        Rivayetlere göre; Kevser, kenarları boş, inci kubbeleri, içinden ezfer miski çıkar, sütten daha beyaz, baldan daha tatlı, genişliği ve uzunluğu doğu ve batı arası kadar, derinliği 70.000 yıllık, ondan içen bir daha susamaz gibi niteliklerle vasıflanmıştır.

        Bazı rivayetlerde; Havuz’a, Kevser’de denilmiştir. Bunun sebebi; Havuz’un, Kevser nehrinin denize karışan kısmı olduğu içindir.

        b. Diğer bir görüşe göre ise; Kevser, peygamberlik şerefidir. Çünkü peygamberlik; iki cihanın hayrlarını, hem dünya ve hem de din saadetini gerektiren genel başkanlığı içeren ve bundan dolayı başlangıç itibariyle rahmanî lütuf, hem de sonuç itibariyle rahimî  lütfu içine alan hayr-ı kesir (=çok hayr)dir. Yüce Allah, Hz. Peygamber (s.a.v)’e peygamberlik  verdiği için bu peygamberlik makamının üstünlüğü ve şerefini bildirmek için o peygamberliğe “Kevser” ismini vererek “Biz sana Kevser’i verdik” (Kevser: 108/1) buyurmuştur.

        Kısacası: Hz. Peygamber (s.a.v)’e, Kevser’in verilmiş olması, hem kendi peygamberlik makamı ve hem de ümmeti için “çok hayr”lı olan bir iştir. Hz. Peygamber (s.a.v)’e, Kevser’in verilmesi, diğer peygamberlere karşı üstünlüğünü gösterir.    

 ﴾306﴿ اَلْحَوْضُ 

“Havz”^[24] ile ilgili hadisler

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.     Enes                                                

2.     Cündub b. Abdullah el-Becelî 

3.     Useyd b. Hudayr                              

4.     Hârise b. Vehb                                 

5.     Sehl b. Sa’d                                      

6.     Abdullah ibn Zeyd                             

7.     Abdullah ibn Ömer                            

8.     Abdullah ibn Mes’ud                         

9.     Müstevrid b. Şeddâd                         

10.     Ebu Hureyre                                    

11.     Esmâ’ bint. Ebi Bekr                         

12.     Abdullah ibn Abbâs                           

13.     Sevbân                                             

14.     Câbir b. Semure                               

15.     Huzeyfe ibnu’l-Yemân                      

16.     Ukbe b. Âmir                                   

17.     Ebu Zerr                                          

18.     Ebu Saîd el-Hudrî                             

19. Hz. Aişe                                          

20. Ümmü Seleme                                  

21. Hz. Ebu Bekr es-Siddîk                     

22. Hz. Ömer                                         

23. Utbe b. Abdussülemî                         

24. Hz. Ali                                             

25. Semure b. Cündub

26. Üsâme b. Zeyd

27. Hz. hamza

28. Havle bint. Kays

29. Habbâb ibnu’l-Erett

30. Zeyd b. Erkam

31. Âiz b. Amr

32. Ka’b b. Ucre

33. Lakît b. Âmir

34. Ebu Berze el-Eslemî

35. Büreyde

36. Übey b. Ka’b

37. Berâ b.Âzib

38. Câbir b. Abdullah

39. Huzeyfe b. Useyd

40. Hasan b. Ali

41. Zeyd b. Sâbit

42. Selmân

43. Ebu Ümâme

44. Ebu Bekre

45. Ebu’d-Derdâ’

46. Ebu Mes’ud

47. Süveyd b. Cebele el-Fuzâî

48. İbrâz b. Sâriye

49. Nevvâs b. Sem’ân

Toplam, 49 kişi.

(Derim ki:) (Zebîdî) “Şerhu’l-İhyâ’”da bu hadisi rivayet edenlere şunları da ilave etmiştir:

50. Ebu Lübâbe                                      

51. Cübeyr b. Mut’im                             

52. Evs ibnu’l-Erkam                              

53. Zeyd b. Evfâ

54. Süveyd ibn Amr

55. Sunâbihî ibnu’l-A’ser 

56. Abdullah es-Sunâbihî

57. Semure b. Cünâde el-Âmirî

Toplam, 8 kişi.

Daha bir çok alim, bunlara, başka ravileri de eklemiştir. Bu meseleyi, dikkatlice araştıran bir kimse, bunları bulur.

Kadı İyâz (ö. 544/1149) “Şifâ”da Havz hadisini rivayet edenlerden 24 kişinin ismini anmıştır. Üç kişinin ismini de daha önce anmıştı.

“Şifâ”ın bazı nüshalarında, üç kişinin daha ismi geçmektedir. Böylece (“eş-Şifâ”da) toplam sayı, 30’u bulmaktadır.

Kurtubî (ö. 671/1273) “Müfhim”de belirttiğine göre; Havz hadisini rivayet edenler, 30 kişiden fazladır.

İbn Hacer (ö. 852/1447)’de “Fethu’l-Bârî”de bu kimselere daha da ilave bulunup hadisin ravilerini, 56 kişiye ulaştırmıştır.

(Suyûtî’de) “Budûru’s-Safîre”de (hadisin ravilerini,) her hadisin lafzını diğerinden ayrı tutmak suretiyle 58 kişiye ulaştırmıştır.

(Zürkânî’de) “Şerhu’l-Mevâhib”de Hafız’ın şöyle söylediğini nakletmiştir: “Bana ulaştığına göre; bazı son devir alimleri, Havz hadisinin ravilerini, 80 kişiye ulaştırmıştır.”

(Suyûtî) “Menâhilu’s-Safâ”da ise der ki: “Havz ile ilgili hadisleri, 55 sahabi rivayet etmiştir. Bu ravilerin rivayet ettikleri hadisler, (Havz) hadisinin mütevatir olduğunu göstermektedir.”

Bu konuda daha geniş bilgi için (Suyûtî’nin) bu kitabına, Aliyyu’l-Kârî (ö. 1014/1605)’nin “Şifâ”ya yazdığı şerhe[25] ve (Zebîdî’nin) “Şerhu’l-İhyâ” adlı kitabına bakabilirsiniz.

(Zebîdî) bu kitabında Havz ile ilgili hadisleri rivayet edenlerden 45 kişinin ismini saymıştır. Ayrıca bu kişilerin rivayet ettikleri hadislerin lafızları ile yarım cüz kadar da bu hadislerin tahricini yapan kimseleri belirtmiştir. Bunların sonunda ise şöyle der:

“Bunlar, yazı yazma sırasında Havz ile ilgili hadisleri bir araya toplayan kimselerden kolayca elde ettiklerimdir… Eğer yanımda bulunan Fevâid,[26] Cüz,[27] Ta’lik,[28] Tahrîc[29] gibi kitapların hepsine bakma imkanım olsaydı, muhtemelen (bu kişilerin ile hadislerin sayısı,) naklettiklerimden daha çok bir duruma ulaşırdı.”

(İbn Abdilberr ise) “İstizkâr”da ﴿ وَمِنْبَرِي عَلَى حَوْضِي ﴾ “Minberim, (bana bahşedilen Kevser) havzın(ın üstünde bulunmak)tadır” hadisine dair yerde konu ile ilgili olarak aynen şöyle der:

““Temhîd” adlı kitabımda, Havz konusu ile ilgili mütevatir olan rivayetleri naklettik.”

(Münâvî’de) “Feyzu’l-Kadîr”de ise şöyle der: “Kadı Beyzavî dedi ki: ‘Ehl-i Sünnet alimnlerine göre; Havz ile ilgili hadislerin zahiri mütevatirdir. Dolayısıyla da Havzın varlığına inanmak gerekmektedir. Fakat bazı alimler, Havzı inkar eden kimseyi tekfir etmeyi reddetmiştir.’

Kurtubî’de dedi ki: ‘Havz ile ilgili hadisler, mütevatirdir.’”

İmam Hafız Ebu Bekr el-Beyhakî (ö. 458/1066)’de “Kitâbu’l-Ba’s ve’n-Nüşûr”da Havz ile ilgili hadisleri, senedleriyle ve geliş yollarıyla birlikte bir araya getirmiştir.

Bazı alimlere göre; Havz ile ilgili hadislerin, mütevatir olması gerekmektedir.

Bazı alimler de der ki: “Havz ile ilgili hadisler, lafzî değil de, manevî mütevatirdir.”

Bu konuda daha geniş bilgi için Şihâb (ö. 1069/1659)’ın “Şifâ”ya yazdığı şerhe[30] ve daha bir çok kitaba bakabilirsiniz.

* * *