Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

 ﴾30﴿ وَيْلٌ لِلْأَعْقَابِ مِنَ النَّارِ 

“Ökçelerin, ateşte vay haline!”[122]

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.     Abdullah ibn Amr[123]

2.     Ebu Hureyre[124]

3.     Hz. Aişe[125]

4.     Câbir b. Abdullah[126]

5.     Abdullah b. Hâris b. Cüz’ ez-Zebîdî[127]

6.     Muaykib[128]

7.     Ebu Ümâme el-Bâhilî[129]

8.     Ebu Ümâme’nin kardeşi[130]

9.     Ebu Zerr[131]

Toplam, 9 kişi.

(Derim ki:) Yine bu hadis, şu yollardan da gelmiştir:

10.     Hâlid b. Velîd[132]

11.     Amr ibnu'l-Âs[133]

12.     Yezîd b. Ebi Süfyân[134]

13.     Şurahbil b. Hasene[135]

Şeyh Abdurrauf el-Münâvî (ö. 1031/1622) “Şerhu Câmii’s-Sağîr”de ve (Muhibbullah ibn Abdişşekür’de) “Müsellemetu’s-Sübût fi’l-Usûl” adlı kita­bın şarihi, bu hadisin, mütevatir olduğunu söylemiştir.

Devamla derki: Bu hadisi, adaletli oldukları kesin bilinen 12 sahabi riva­yet etmiştir. Bunların çoğu, Rıdvan Bey’atına katılan sahabilerdir.”

İbn Abdilberr (ö. 463/1071)’de derki: “Bu hadis, bir grup sahabeden gelmiştir. Bu hadislerin sened yönünden en sıhhatli olanı, 3 tanedir. Bunlar, 1. Ebu Hureyre,[136] 2. Abdullah ibn Amr,[137] 3. Abdullah b. Hâris b. Cüz’ ez-Zebîdî.[138]

Ayrıca Hz. Aişe’den gelen bir hadis daha vardır. Fakat bu hadis, Medine (‘ye doğru yola çıkmışken) söylenmiş olup hasendir.”

İbn Abdilberr’in sözünde geçen ilk hadis, Buhârî ile Müslim’in Sa­hîh’lerinde geçmektedir. Üçüncü hadis ise; İmam Ahmed, Dârekutnî, Taberânî ile Hâkim’in yanında şu lafızla gelmiştir:

﴿ وَيْلٌ لِلْأَعْقَابِ وَبُطُونِ الْأَقْدَامِ مِنَ النَّارِ ﴾

“Ökçelerin ve ayak çukurlarının, ateşteki vay haline!”

(Münâvî’nin) “Teysîr” adlı eserinde de geçtiği üzere, bu hadisin senedi, sahihtir.

Dördüncüsü ise, Hz. Aişe Hadisi[139] olup bu da, Muvatta ile Müslim’de geçmektedir.

* * *

 ﴾29﴿ اَلْأُذُنَانِ مِنَ الرَّأْسِ 

“Kulaklar, baş(ın meshine dahil)dir”[114]

Kulaklar için ayrıca su almaya ihtiyaç olmayıp mesh edilirler, ayrıca yı­kanmazlar demektir.

Tirmizî (ö.279/892), bu hadisi şu yoldan getirmiştir:

1.      Ebu Ümâme[115]

İbn Hacer (ö. 852/1447) “Tahrîcu Ehâdisi’l-Hidâye”de derki: “Bu ko­nuda bu hadis,şu yollardan da gelmiştir:

2.     Abdullah ibn Zeyd[116]

3.     Abdullah ibn Abbâs[117]

4.     Ebu Hureyre[118]

5.     Ebu Musa el-Eş’arî[119]

6.     Abdullah ibn Ömer[120]

7.     Enes[121]

8.     Hz. Aişe” (İbn Hacer’in sözü burada bitmektedir.)

Bazıları, bunlara, şunları da ilave etmişlerdir:

9.     Câbir b. Abdullah

10.     Semure b. Cündub

11.     Süleyman b. Musa (mürsel olarak)

Tirmizî (ö.279/892), “Ebu Ümâme Hadisi” hakkında derki: “Bu hadisin senedi,  o kadar sağlam değildir.”

İbn Dakîk el-Îd (ö. 702/1302) “İmâm”da derki: “Bize göre, bu hadis, hasendie.”

Zeylaî (ö. 762/1360)’de “Tahrîcu Ehâdisi’l-Hidâye”de Abdullah ibn Zeyd Hadisi hakkında derki: “Bu hadis, (senedi) muttasıl olma ve ravileri sika olma bakımından bu konuda senedi en ideal olanıdır.”

Bir çok hadisçi derki: “Bu hadisin, Süveyd b. Saîd yolundan geleni ha­riç, (diğer yollardan gelenlerin) herhangi bir illetli yönü yoktur.”

Müslim (ö. 261/875) ise Süveyd b. Saîd yolundan hadis rivayet etmiştir.

Beyhakî (ö. 458/1066)’nin bu konudaki sözü ise şöyledir: “Bu konudaki, tartışma birbirine karışmıştır.”

İbnü’l-Kattân (ö. 189/813), Abdullah ibn Abbâs Hadisi hakkında derki: “Bu hadisin senedi, sahihtir. Ravileri de, sikadır.”

Dârekutnî (ö. 385/995) isebu hadisin, karışıklık sebebiyle illetli olduğunu söylemiştir; çünkü İbn Cüreyc, bu hadisi, dönüp dolaştırıp bir defasında Atâ’ yoluyla Abdullah ibn Abbâs’tan ve diğer bir defasında ise Süleyman b. Musa yoluyla Hz. Peygamber (s.a.v)’den mürsel olarak rivayet etmiştir.

Bir çok hadisçi de derki: “Bu durum, hadisin değerini zedelememekte­dir; çünkü İbn Cüreyc’in, bu hadisi, birinci ve ikinci bir şekilde işitmiş olma­sını engel teşkil etmemektedir.

Bununla birlikte İbn Hazm (ö. 456/1063)’ın, “Bu hadisin bütün senedleri, zayıftır” sözü; Abdülhakk’ın, “Bu hadisin senedlerinden hiç birisi sahih değildir” sözü ile Beyhakî (ö. 458/1066)’nin “Hilâfiyât” adlı eserinde, “Bu hadis, bir çok senedlerle  rivayet edilmiş olup bunların senedleri, illetli­dir” sözü, (az önce bu hadis ile ilgili yukarıda geçen görüşleri) reddetmekte­dir.

Bu konuda daha geniş bilgi için Şeyh Abdurrauf el-Münâ
vî (ö. 1031/1622)’nin “Feyzu’l-Kadîr” ile Kemâl ibnü’l-Hümâm (ö. 861/1457)’ın “Fethü’l-Kadîr” adlı eserine bakabilirsiniz.

Her ne kadar bu hadisi, şimdi, mütevatir hadisler içerisinde sayanlar bulunmasada, mütevatir hadisler içerisinde sayılması olasılığından ötürü, bu hadisi, burada getirdim.

Ayrıca Tahâvî (ö. 321/933)’nin, “Şerhu Meâni’l-Âsâr” adlı eserinde, bu konu ile ilgili  ﴿ أَنَّ الْأُذُنَيْنِ مِنَ الرَّأْسِ يَمْسَحُ مُقَدَّمَهُمَا وَمُؤَخَّرَهُمَا مَعَ الرَّأْسِ ﴾ “Kulak­lar, baştandır. (Çünkü Peygamber,) başın önünden başlayıp gerisine doğru ellerini götürüp iki kulağını da mesh ediyor” hadisi ile bunun, Hz. Pey­gamber (s.a.v)’in eyleminden olduğunu gösteren hadisleri naklettikten sonra şöyle söylediğini gördüm:

“Ebu Ca’fer dedi ki: Bu hadisler; başın önünden başlayıp kulakların ar­kasına doğru elleri götürmek suretiyle iki kulağı mesh etmenin hükmünü be­lirtmektedir. Bununla ilgili rivayetler, tevatürdür. Bunun aksini gösteren riva­yetler ise tevatür değildir.”

* * *