Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

﴾65﴿ لَوْلاَ أَنْ أَشُقَّ عَلَى أُمَّتِي لَاَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ عِنْدَ كُلِّ صَلاَةٍ 

“Ümmetime zorluk vermeyecek olsaydım, her namaz için mis-vak kullanmalarını emrederdim”

Bir rivayette ise, bu hadis, daha önce ﴿ عِنْدَ كُلِّ وُضُوءٍ ﴾ “Her abdest alma sırasında” ibaresiyle geçmişti.

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.     Ebu Hureyre[170]

2.     Zeyd b. Hâlid el-Cühenî[171]

3.     Ebu Saîd el-Hudrî

4.     Hz. Ali[172]

5.     Temmâm b. Abbâs[173]

6.     (Kardeşi) Kusem b. Abbâs[174]

7.     Sahabeden adı belirtilmeyen biri[175]

8.     Zeyneb bint Cahş[176]

9.     Ümmü Habîbe[177]

10.     Ca’fer b. Ebi Tâlib[178]

11.     Abbâs b. Abdulmuttalib[179]

12.     Abdullah ibn Abbâs[180]

13.     Abdullah ibn Amr[181]

14.     Hz. Aişe[182]

15.     Enes[183] 

16.     Câbir[184]

17.     Sehl b. Sa’d[185]

18.     Abdullah ibn Ömer[186]

19.     Üsâme b. Zeyd[187]

20.     Abdullah ibnü’z-Zübeyr[188]

21.     Abdullah ibn Hanzala[189]

22.     Hz. Ebu Bekr[190]

23.     Huzeyfe[191]

24.     Vâsile[192]

25.     Ebu Ümâme[193]

26.     Ebu Eyyûb[194]

27.     Ebu Musa[195]

28.     Ümmü Seleme[196]

Toplam, 28 kişi.

(Derim ki:) Yine bu hadis, şu yollardan da gelmiştir:

29.     Mekhûl[197] (Mürsel olarak).

Bu hadis ise, şu lafızla gelmiştir:

﴿ لَاَمَرْتُهُمْ بِالسِّوَاكِ وَالطِّيبِ عِنْدَ كُلِّ صَلاَةٍ ﴾

“Her namaz sırasında misvak kullanmalarını ve güzel (koku) sürün-melerini emrederdim”

Bu hadisi, İbn Ebi Şeybe (ö. 235/849) “Musannef”de rivayet etmiştir.

30.     Hassân b. Atiye[198]

Bu hadisi de, İbn Ebi Şeybe rivayet etmiştir.

Münâvî (ö. 1031/1622) “Teysîr”de, bu hadisin, mütevatir olduğunu belirtmiştir.

* * *

 ﴾64﴿ اَلْأَمْر بِتَعْدِيلِ الصُّفُوفِ وَسُدّ خَلَلهَا 

“(Cemaatle namaz kılarken) safların düzeltilmesini ve saflarda-ki boş yerlerin doldurulmasını emretme (ile ilgili hadisler)”

Ebu Ömer ibn Abdilberr (ö. 463/1071) “İstizkâr”da konu ile ilgili hadislerin, sıhhatli  ve mütevatir olduğunu aynen şöyle anlatmaktadır:

“(Cemaatle) namaz kılarken safların düzeltlmesine gelince, bu konudaki  rivayetler, farklı geliş yollarından mütevatirdir.

Yine Hz. Peygamber (s.a.v)’in, safların düzeltmesini emretmesi ile ilgili gelen hadislerin tamamı, sağlam ve sıhhatlidir.

Hz. Peygamber (s.a.v)’den sonrada Raşid Halifeler de, bu hükmü uygulamışlardır. Bu konuda alimler arasında herhangi bir görüş ayrılığı yoktur. Bu konudaki hadislerin senedleri, Musannif’in kitaplarında çokça geçmektedir. Fakat bunları, bir yöntem olarak anmayı uygun görmedim.”

Hafız İbn Hacer (ö. 852/1447) “Fethu’l-Bârî”de konu ile ilgili olarak şöyle der: “Saftaki boş yerleri doldurmayı emretme ile ilgili hadisler gelmiştir. Bu konuyu teşvik mahiyetinde pek çok hadis bulunmaktadır. Bu hadislerin en kapsamlısı, Ebu Dâvud’da geçen Abdullah ibn Ömer[161] hadisidir. İbn Huzeyme ile Hâkim, bu hadisin, sahih olduğunu söylemiştir. Bu hadisin lafzı da şu şekildedir:

﴿ أَقِيمُوا الصَّفِّ وَحَاذُوا بَيْنَ الْمَنَاكِبِ وِسُدُّوا الْخَلَلَ وَلاَ تَذَرُوا فُرُجَاتِ لِلشَّيْطَانِ وَمَنْ وَصَلَ صَفاًّ وَصَلَهُ اللّهُ وَمَنْ قَطَعَ صَفاًّ قَطَعَهُ اللّهُ ﴾

“Safı düz kılın. Omuzları bir hizaya getirin. Aradaki boşlukları doldurun. Arada Şeytan(ın girebileceği) gedikleri bırakmayın. Kim safa ulaşırsa, Allah’da ona kavuşur. Kim de saftan koparsa, Allah’ta ondan kopar”

Tirmizî (ö. 279/892)’nin konu ile ilgili bab başlığı ise, ‘Bâb-u mâ câe fi ikâmeti’s-saff’ (=Safların düzeltilmesi hakkında gelen bâb) şeklindedir. Daha sonra da bu bâb başlığı altında Nu’mân b. Beşîr’den[162] şöyle bir hadis rivayet etmiştir:

﴿ كَانَ رَسُولُ اللّهِ صَلَّى اللّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يُسَوِّي صُفُوفَنَا فَخَرَجَ يَوْمًا فَرَآ رَجُلاً خَارِجاً صَدْرَهُ عَنِ الْقَوْمِ. فَقَالَ: لَتُسَوُّنَّ صُفُوفَكُمْ أَوْ لَيُخَالِفَنَّ اللّهَ بَيْنَ وُجُوهِكُمْ ﴾

“Resulullah (s.a.v) cemaatle namaz kılarken saflarımızı düzeltirdi. Bir gün saftan göğsü cemaatten dışarı çıkan bir adam görüp bunun üzerine şöyle buyurdu:

‘Ya saflarınızı düzeltirsiniz ya da Allah, aranıza düşmanlık atar’ buyurdu.”

Tirmizî (sözüne devamla) derki: Bu konuda Câbir b. Semure,[163] Berâ’,[164] Câbir b. Abdullah,[165] Enes,[166] Ebu Hureyre[167] ile Hz. Aişe’den[168] de birer hadis rivayet edilmiştir.”

Yine Tirmizî devamla derki: “Nu’mân b. Beşîr Hadisi, hasen-sahihtir.” (Tirmizî’nin sözü burada bitmektedir.)

Bu konuda daha geniş bilgi için Münzirî (ö. 656/1258)’nin “Terğîb ve’t-Terhîb” adlı kitabına bakabilirsiniz. Çünkü bu kitapda konu ile ilgili bir çok hadis geçmektedir. Nu’mân Hadisi, (bu kitapda) İmam Mâlik ile altı hadis imamına dayandırılmıştır.

(Suyûtî’de) “Dürrü’l-Mensûr” adlı kitabında  ﴿ وَإِنَّا لَنَحْنُ الصَّافُّونَ وَإِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ ﴾ “(Melekler:) Şüphesiz biz orada sıra sıra dururuz ve şüphesiz Allah’ı tesbih ederiz” (Saffât: 37/165-166) ayetinin tefsirinde bu konu ile ilgili  bir çok hadis getirmiştir. (Bu hadislerden birisi de, şudur:)

“Zeyd b. Mâlik’ten nakledildiğine göre; bu ayet ininceye kadar insanlar bölük bölük namaz kılıyorlardı. Bu ayet inince, saf tutmakla emrolun-dular.”[169]

* * *