Hadis Kütüphanesi | مكتبة الحديث

 ﴾10﴿ الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ 

“Müslüman, (diğer) Müslümanların dilinden ve elinden zarar görmediği kimsedir”

Bu hadis, şu yollardan gelmiştir:

1.       Abdullah b. Amr ibnu'l-Âs[60]   

2.       Ebu Musa[61]                                      

3.       Câbir b. Abdullah[62]                            

4.       Enes[63]                                              

5.       Fudâle b. Ubeyd[64]                             

6.       Ebu Hureyre[65]

7.       Muâz[66]

8.       Amr b. Abese[67]

9.       Bilâl ibnu'l-Hâris[68]

10.      Abdullah ibn Ömer[69]

11.      Ebu Ümâme[70]

12.      Vâsile ibnu'l-Eska’[71]

Toplam, 12 kişi.

(Derim ki:) (Sehâvî) “Mekâsıdu’l-Hasene”de konu ile ilgili olarak aynen şöyle der:

“ ﴿ الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ وَالْمُهَاجِرُ مَنْ هَجَرَ مَا نَهَى اللَّهُ عَنْهُ ﴾     “Müslüman, (diğer) Müslümanların dilinden ve elinden zarar görmediği kimsedir. Muhacir de, Allah’ın haram kıldığı şeylerden uzaklaşan kimse­dir” hadisi, Abdullah ibn Ömer’den (merfu’ olarak) ve Ebu Musa’dan,[72] Buhârî ile Müslim’in üzerinde görüş birliğine vardığı bir hadistir.

Müslim, bu hadisi,  Câbir’den de rivayet etmiştir.

Bu konuda bu hadis;﴿ الْمُؤْمِنُ مَنْ أَمِنَهُ النَّاسُ ﴾  "Mümin de, insanların; ken­disinden emin olduğu kimsedir" fazlalığıyla Enes’ten, Bilâl, Amr b. Abese, Fudâle b. Ubeyd, Muâz, Nu’mân b. Beşîr, Ebu Hureyre ve daha bir çoklarından gelmiştir.”

13. Nu’mân b. Beşîr.[73]

Bu hadis ise, (Ali el-Müttekî’nin) “Kenzu’l-Ummâl” adlı eserinde şu şe­kilde geçmektedir:

﴿ أَفْضَلُ الْمُسْلِمِين مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَيَدِهِ ﴾

“En değerli Müslüman, (diğer) Müslümanların dilinden ve elinden za­rar görmediği kimsedir”

(Ali el-Müttekî,) bu hadisi, İmam Ahmed’e dayandırmıştır.

İbn Hibbân ile Harâitî ise, bu hadisi, Câbir’den de rivayet etmiştir.

Taberânî’de “Kebîr”de ve Harâitî’de, bu hadisi, şu yoldan rivayet et­miştir:

14.  Umeyr b. Katâde el-Leysî[74]

Daha geniş bilgi için “Şerhu’l-İhyâ" adlı kitabın 'Kitâbu âdâbi’l-uhuvve ve’s-sohbe' bölümünden ‘Müslümanın Hukuku’ ile ilgili bahse bakabilirsiniz; çünkü müellif burada bu hadisin geliş yollarına dair bazı şeyler söylemiştir.

* * *

 ﴾9﴿ أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى يَقُولُوا لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ فَمَنْ قَالَ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ 

“İnsanlar, ‘Allah’tan başka İlah yoktur’ (=Lâ ilâhe illallâh) sö­zünü söyleyinceye kadar insanlarla savaşmakla emrolundum.”

Bu hadisin geliş yolunun bir çoğunda şu ilave vardır:

﴿ فَإِذَا قَالُولَهَا عَصَمُوا مِنِّي دِمَاؤُهُمْ وَأَمْوَالُهُمْ إِلَّا بِحَقِّهَا وَحِسَابُهُمْ عَلَى اللَّهِ ﴾

“İnsanlar, bu sözü söylediklerinde, İslam’ın hakkı hariç[42] kanları ve mallarını benden korumuş olurlar. Artık onların hesabı, Allah’a aittir.”

Suyûtî (ö. 911/1505) “el-Ezhâr”da bu hadisi şu yollardan getirmiştir:

1.       Abdullah ibn Ömer[43]                        

2.       Ebu Hureyre[44]                                   

3.       Câbir b. Abdullah[45]                             

4.       Ebu Bekr es-Sıddîk[46]              

5.       Hz. Ömer[47]                                       

6.       Evs b. Evs es-Sakafî[48]                                        

7.       Cerîr b. Abdullah el-Becelî[49]              

8.       Enes[50]

9.       Semure b. Cündub[51]

10.      Sehl b. Sa’d[52]

11.      Abdullah ibn Abbâs[53]

12.      Ebu Bekre[54]

13.      Ebu Mâlik el-Eşcaî, babasından[55]

14.      İyâz el-Ensârî[56]    

15.      Nu’mân b. Beşîr[57]

Toplam, 15 kişi.

(Derim ki:) Suyûtî (911/1505) “Cami’”de bu hadisin mütevatir oldu­ğunu söylemiştir.[58]

Yine Suyûtî “Cami’”de bu hadisle birlikte ﴿ أَفْطَرَ الْحَاجِمُ وَالْمَحْجُومُ ﴾ “Kan verende, alanda iftar etmiştir” hadisinin de mütevatir olduğunu söy­lemiştir.[59]

(Zebîdî’de) “Şerhu’l-İhyâ”da derki: “Bu hadis, mütevatirdir. Bir çok hadisçi, bu hadisin mütevatir olduğunu belirtmiştir.

(Münâvî’de) “Feyzu’l-Kadîr” ile “Teysîr”de buradakine bağlı olarak bu hadisi 15 sahabinin rivayet ettiğini söylemiştir.

(Yine Zebîdî) “Şerhu’l-İhyâ”da derki: “Irâkî’nin de söylediği gibi, bu ha­disi, sahabeden 16 kişi rivayet etmiştir.”

(Daha sonra Zebîdî) bunların isimlerini peş peşe sıralamıştır. Bu hadisi rivayetler içerisinde, Suyûtî’nin ismini anmadığı bazı kişileri de saymıştır:

16.      Muâz b. Cebel

17.      Sa’d b. Ebi Vakkâs

18.      Evs ibn Ebi Evs

Zebîdî, Suyûtî’nin “el-Ezhâr”da ismini andığı sahabi İyâz el-Ensârî ile Evs ibn Evs’i, bu hadisi rivayetler içerisinde saymamıştır.

(Suyûtî) “Camiu’l-Kebîr”de, bu hadisi; sahabeden Evs ibn Evs es-Sakafî ile Amr b. Evs b. Evs es-Sakafî -bu da babasın dan- rivayet edip sonra da derki: “İbn Hacer “el-İsâbe” de dedi ki: İbn Maîn’in belirttiğine göre; Evs ibn Evs es-Sakafî ile Evs ibn Ebi Evs es-Sakafî, aynı kişi değildir.

Ebu Davud ile bir çok hadisçi, (İbn Maîn’in) bu sözüne katılmıştır. Doğ­rusu ise, bu iki kişinin, bir birinden farklı iki kimse olmasıdır; çünkü Evs’in babası ‘Ebi Evs’in asıl adı, Huzeyfe’dir.”

Bu hadisi rivayet edenlerin içerisine şunu da ilave etmiştir:

19.      Belkîn’den bir kişi.

Böylece bu kişi ile birlikte (hadisi rivayet edenlerin toplam sayısı,) 19 ki­şiye tamamlanmış bulunmaktadır.

* * *